ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ

Προγεννητική συνάντηση με τον παιδίατρο

Η  συνάντηση των μελλοντικών γονέων με τον παιδίατρο πριν τον τοκετό γίνεται συνήθως στον τελευταίο μήνα της κύησης. Ο ρόλος και η σημασία της συνάντησης αυτής έγκειται στο χτίσιμο μιας σχέσης εμπιστοσύνης , μιας «οικογενειακής» σχέσης μεταξύ γονέων και παιδιάτρου. Η Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής προτείνει συστηματικά τη διενέργεια της.

Η προγεννητική επίσκεψη του παιδιάτρου συστήνεται για όλες τις οικογένειες που περιμένουν παιδί. Είναι όμως άκρως απαραίτητη σε:

• μονογονεϊκές οικογένειες,
• κυήσεις υψηλού κινδύνου ή με επιπλοκές κύησης,
• πολύδυμες κυήσεις
• γονείς που έχουν στο παρελθόν περιγεννητική απώλεια εμβρύου ή τέκνου.
• γονείς που προγραμματίζουν να υιοθετήσουν παιδί.

Ποιοι είναι οι στόχοι της παιδιατρικής προγεννητικής επίσκεψης;

• Η λήψη και αξιολόγηση του πλήρους οικογενειακού και κοινωνικού ιστορικού
• Η διεξοδική συζήτηση σχετικά με τις προσδοκίες, ανησυχίες και γενικές απόψεις των γονέων για τη γέννηση του παιδιού τους.
• Η επικοινωνία με τον μαιευτήρα – γυναικολόγο, αν αυτή κρίνεται απαραίτητη.
• Η  καθοδήγηση των γονέων σχετικά με:

• τις προληπτικές εξετάσεις του νεογνού που προτείνονται στα ιδιωτικά μαιευτήρια
• τον απαραίτητο εξοπλισμό φροντίδας του νεογνού
• την ασφαλή μετακίνηση του νεογνού με το αυτοκίνητο από το μαιευτήριο.
• την κατάλληλη και ασφαλή διαμόρφωση του οικιακού περιβάλλοντος που θα υποδεχθεί το νεογνό, μέσω της παροχής έγκυρων οδηγιών, για την αποφυγή λαθών, παραλείψεων και άσκοπων δαπανών.

Ποιοι είναι παρόντες;

Παρόντες στην προγεννητική παιδιατρική επίσκεψη θα πρέπει να είναι:

• οι μέλλοντες γονείς
• και – εφόσον οι ενήλικοι γονείς επιθυμούν- οι παππούδες/γιαγιάδες  ή άλλοι ενήλικοι που πρόκειται να έχουν ενεργό συμμετοχή στη φροντίδα του νεογνού.

Ιδιαίτερη σημασία όμως στην προγεννητική συνάντηση έχει η ενημέρωση των γονέων από τον παιδίατρο για την πρόληψη λοιμώξεων στο οικογενειακό περιβάλλον. Συγκεκριμένα, εφόσον η γέννηση του νεογνού αναμένεται κατά τους χειμερινούς μήνες, θα πρέπει να εμβολιαστούν όλα τα άτομα του άμεσου οικογενειακού περιβάλλοντος (γονείς, παππούδες, αδέλφια) έναντι της γρίπης. Σήμερα σαφώς συστήνεται και ο εμβολιασμός της εγκύου έναντι της γρίπης (μετά την 12η εβδομάδα κύησης).

Επίσης για την πρόληψη του κοκκύτη είναι απαραίτητος ο εμβολιασμός όλων των εφήβων και ενηλίκων του περιβάλλοντος με το εμβόλιο dTap-IPV που κυκλοφορεί στη χώρα μας (Boostrix-Polio, GSK & Repevax, Merck). Οι έγκυες, σύμφωνα με τις νεότερες κατευθυντήριες οδηγίες του CDC (Φεβρουάριος 2013) συστήνεται να εμβολιαστούν επίσης μεταξύ 27ης – 36ης εβδομάδας κύησης.

Παρακολούθηση νεογνού – βρέφους

Το τελειόμηνο  νεογνό πρέπει να εξεταστεί για πρώτη φορά από παιδίατρο την 7η – 10η ημέρα ζωής. Η επόμενη εξέταση πρέπει να γίνει την 30η – 40η ημέρα ζωής, εκτός αν συντρέχει ιατρικός λόγος για εξέταση, σε συντομότερο χρονικό διάστημα.

Έκτοτε το βρέφος εξετάζεται 1 φορά τον μήνα για τους πρώτους 7 μήνες και η επίσκεψη συνδυάζεται με τον τακτικό μηνιαίο εμβολιασμό.

Στην συνέχεια ακολουθούν επισκέψεις ανά 2 μήνες μέχρι τα 2 έτη και συνήθως συνδυάζονται με εμβολιασμό.

Κατά την τακτική εξέταση καταγράφονται τα σωματομετρικά δεδομένα του βρέφους  (Βάρος Σώματος- Μήκος Σώματος- Περίμετρος κεφαλής), παρακολουθούνται οι καμπύλες ανάπτυξής του και γίνεται πλήρης αντικειμενική, κατά συστήματα, εξέταση. Έτσι ελέγχεται αν η σωματική και ψυχοκινητική εξέταση του βρέφους αντιστοιχούν στην χρονολογική του ηλικία και σημειώνονται πιθανά παθολογικά ευρήματα. Επί  παθολογικών ευρημάτων δρομολογείται η διερεύνηση και η αντιμετώπισή τους.

Επίσης δίνονται οδηγίες για την σίτιση και την διατροφή, τον ύπνο, το παιχνίδι και συζητούνται απορίες και  προβληματισμοί των γονέων.

ΓΕΝΙΚΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΝΕΟΓΝΟΥ

Οδηγίες σίτισης

Α) Το μητρικό γάλα είναι η ιδανική τροφή ενός νεογνού. Είναι ο μόνος φυσικός και ταυτόχρονα ο πιο αποτελεσματικός τρόπος κατανόησης και ικανοποίησης των αναγκών του βρέφους, τόσο των σωματικών όσο και των συναισθηματικών. Παράλληλα αναπτύσσεται μια ιδιαίτερη και μοναδική επικοινωνία μεταξύ μητέρας – βρέφους. Ο μητρικός θηλασμός προστατεύει τα βρέφη από λοιμώξεις, από αλλεργικά νοσήματα, από χρόνια νοσήματα. Προάγει την συναισθηματική και νοητική ωρίμανση του βρέφους και βοηθά στην αποφυγή της παχυσαρκίας.

Πρακτικές οδηγίες για την ευόδωση του μητρικού θηλασμού:

• Η συχνότητα του θηλασμού και η διάρκειά του εξαρτώνται αποκλειστικά από τις απαιτήσεις του βρέφους. Το βρέφος θηλάζει όποτε πεινάει. Το βρέφος που θηλάζει πεινά πιο συχνά από το βρέφος που σιτίζεται τεχνητώς. Η χρονική διάρκεια κάθε θηλασμού διαφέρει από βρέφος σε βρέφος και μπορεί να κυμαίνεται από 5-20 min. Η μητέρα πρέπει να βρίσκει μια άνετη και αναπαυτική θέση για να θηλάζει.
• Το βρέφος που θηλάζει καλύπτει τις ανάγκες του σε υγρά και δεν χρειάζεται νερό.
• Το βρέφος θα πρέπει να αδειάζει τουλάχιστον τον 1 μαστό σε κάθε γεύμα, ώστε να υπάρχει ερέθισμα για να ξαναγεμίσει. Τις πρώτες εβδομάδες ζωής, σε κάθε γεύμα μπορούν να χρησιμοποιούνται και οι 2 μαστοί ώστε να παράγεται η μέγιστη ποσότητα γάλακτος. Όταν εγκατασταθεί η γαλουχία οι μαστοί πρέπει να χρησιμοποιούνται εκ περιτροπής.
• Μητέρες που εργάζονται μπορούν να αφαιρούν το γάλα τους με ειδικό θήλαστρο και να το διατηρούν στο ψυγείο (στην ψύξη μέχρι και 48 ώρες) για να σιτίζεται το βρέφος κατά την διάρκεια της απουσίας τους.

Β) Πρακτικές οδηγίες για την τεχνητή διατροφή του βρέφους:

• Τα biberon πρέπει να είναι από θερμοάντοχο γυαλί.Τους πρώτους 3 μήνες ζωής, πρέπει να αποστειρώνονται με βρασμό.
• Παρασκευή γάλακτος: Το γάλα παρασκευάζεται με χλιαρό νερό, ώστε να αποφεύγεται η καταστροφή των βιταμινών και η κροκύδωση του γάλακτος, όπως συμβαίνει αν προστεθεί η σκόνη σε πολύ ζεστό νερό.

Για όλα τα γάλατα ισχύει η ακόλουθη αραίωση: 1 μεζούρα / 30 ml βρασμένου νερού. Πρέπει να ακολουθούνται αυστηρά οι οδηγίες για την ανασύσταση του γάλακτος. Τονίζεται ότι πρέπει  να προηγείται βρασμός του νερού (όχι λιγότερο από 5 min).

• Το γάλα πρέπει να χορηγείται χλιαρό. Η θερμοκρασία ελέγχεται με ενστάλαξη μικρής ποσότητας γάλακτος στο δέρμα της  ραχιαίας επιφάνειας του χεριού.

• Το γάλα πρέπει να παρασκευάζεται αμέσως πριν καταναλωθεί.

΄Άλλες γενικές οδηγίες:

• Τους πρώτους 6-7 μήνες της ζωής, είναι απαραίτητη η ερυγή του καταπινόμενου αέρα κατά τη διάρκεια του γεύματος. Η μητέρα θα πρέπει να γνωρίζει ότι όλα τα βρέφη θα παρουσιάσουν κατά καιρούς αναγωγή ή εκροή μικρής ποσότητας γάλακτος μετά το γεύμα.
• Μετά το τέλος του γεύματος, το βρέφος τοποθετείται στην κούνια σε ύπτια θέση. Πρέπει να αποφεύγεται η πρηνής θέση μέχρι τον 6ο μήνα της ζωής ως θέση ύπνου.
• Το νεογνό κοιμάται 16 – 18 ώρες το 24ωρο. Ο ύπνος του δεν είναι συνεχής και το παιδί ξυπνά κάθε μισή με έξι ώρες. Κατά την διάρκεια της νύχτας η μητέρα δεν ξυπνά το παιδί για να το σιτίσει.
• Απαγορεύεται αυστηρά η εμβάπτιση της πιπίλας ή της θηλής του biberon σε μέλι, λόγω του κινδύνου εμφάνισης αλλαντίασης στο βρέφος.
• Πολλά νεογνά μετά τη 2η εβδομάδα της ζωής γίνονται ανήσυχα, κλαίνε έντονα και παρατεταμένα ιδίως τις απογευματινές και βραδινές ώρες. Η κατάσταση αυτή είναι καλοήθης και είναι γνωστή ως κωλικοί του 1ου τριμήνου. Υποχωρεί συνήθως μετά τον 3ο μήνα της ζωής.
• Το μπάνιο του νεογνού πρέπει να γίνεται σε σταθερή ώρα, πριν από τη σίτισή του. Προτιμάται να γίνεται καθημερινά. Η θερμοκρασία του νερού πρέπει να είναι στους 32 – 37,5 βαθμούς C.
• Μετά το μπάνιο και σε κάθε αλλαγή πάνας πρέπει ο ομφαλός να διαβρέχεται με 2-3 σταγόνες οινοπνεύματος μέχρι να αποξηρανθεί το κολόβωμα. Αρχικά και μέχρι να αποξηρανθεί η περιοχή του ομφαλικού κολοβώματος ο καθαρισμός γίνεται έξω από την μπανιέρα, με τρεχούμενο νερό.
• Το 1ο τρίμηνο της ζωής πρέπει να αποφεύγεται ο συνωστισμός στον χώρο του βρέφους. Όλα τα δωμάτια του σπιτιού πρέπει να αερίζονται καθημερινά.
• Όσοι ασχολούνται με την περιποίηση και την φροντίδα του νεογνού πρέπει να τηρούν τους βασικούς κανόνες υγιεινής. Οι γονείς απαγορεύεται να καπνίζουν στο σπίτι. Πρέπει να αποφεύγονται οι πολλές επισκέψεις συγγενών και φίλων.
• Αν το νεογνό έχει γεννηθεί κατά τους χειμερινούς μήνες, θα πρέπει να εμβολιαστούν όλα τα άτομα του άμεσου οικογενειακού περιβάλλοντος (γονείς, παππούδες, αδέλφια κλπ) έναντι της γρίπης. Επίσης για την πρόληψη του κοκκύτη είναι απαραίτητος ο εμβολιασμός όλων των εφήβων και ενηλίκων του περιβάλλοντος  με το εμβόλιο dTap-IPV που κυκλοφορεί στη χώρα μας.

              Μητρικός θηλασμός : η  καλύτερη αρχή για την ζωή!

 Ο μητρικός θηλασμός είναι το πρώτο αναφαίρετο δικαίωμα του ανθρώπου στη διατροφή και στην υγεία. Πρόκειται για το δικαίωμα του νεογνού να τραφεί με το γάλα της μητέρας του.Το καλύτερο γάλα για κάθε θηλαστικό νεογέννητο είναι το γάλα του είδους του, δηλαδή το γάλα της μάνας του. Έτσι για τον άνθρωπο το καλύτερο γάλα είναι το γάλα της γυναίκας δηλ. το μητρικό.

Η απόλυτη υπεροχή του μητρικού γάλακτος έναντι οποιουδήποτε άλλου γάλακτος είναι απόλυτα καταξιωμένη, τόσο εμπειρικά από τα πανάρχαια χρόνια, όσο και επιστημονικά τις τελευταίες δεκαετίες. Ας κάνουμε μια ιστορική αναδρομή για να δούμε τη θέση του μητρικού θηλασμού στην ελληνική λαϊκή παράδοση.

Οι Έλληνες, ως κατεξοχήν συναισθηματικά ανεπτυγμένος λαός, μέσα από τους αιώνες προσέδωσαν στους θηλάζoντες μαστούς μεταφυσική και θρησκευτική διάσταση και τους καθιέρωσαν ως όργανα ιερά. Η Ελληνίδα, η oπoία από τα πανάρχαια χρόνια μέχρι σήμερα φημιζόταν για τα κάλλη της, τα δύο αυτά πολύτιμα μέλη του σώματός της τα θεωρούσε αφενός μεν ως δύο κύρια σωματικά κοσμήματα που αντανακλούσαν την ομαλή λειτουργία του γεννητικού της συστήματος, τη γονιμότητα και τη μητρότητα, και αφετέρου ως τα όργανα που τρoφoδoτoύσαν τους πρώτους μήνες τo βρέφος και έκαναν τη ζωή του ευτυχισμένη, ασφαλή και αισιόδοξη. Οι υγιείς και σφριγηλοί μαστοί της θηλάζoυσας μάνας καταξιώθηκαν ως πλέον σεβάσμια σύμβολα της μητρότητας, γιατί έδιναν στην Ελληνίδα μητέρα μια σημαντική και αξιόλογη δυναμική μέσα στην παραδοσιακή κοινωνία όπου ζούσε.

Η παραδοσιακή μάνα, όταν θήλαζε, είχε τo συναίσθημα της εκπλήρωσης του σπoυδαιότερoυ σκoπoύ της ζωής της. Με την έμφυτη θρησκευτικότητά της πίστευε ότι ο Θεός είχε βάλει με σοφία το γάλα τόσο κοντά στην καρδιά της, επειδή ήθελε να της υπενθυμίσει πως είχε ιερή, ηθική, κοινωνική και ανθρώπινη υποχρέωση να θηλάσει. Πίστευε ότι, αφού ο Θεός της έδωσε την ευλογία να θρέψει με τo αίμα της το βρέφος και να τo έχει εννέα μήνες στα σπλάγχνα της, θα έπρεπε η ίδια με προθυμία να δώσει στο παιδί και τους ζωτικούς χυμούς της. Ο μητρικός θηλασμός εθεωρείτο θείο δώρο και ευλογία  και  το γάλα  αγνό, εξαγνίζον και θεραπευτικό. Η χριστιανική θρησκεία αναδεικνύει την ιερότητα του θηλασμού χαρακτηρίζοντας την Παναγία ως γαλακτοτροφούσα, περισσογαλιά ή γαλατιανή. Σε πολλά μουσεία του κόσμου υπάρχουν έργα τέχνης που απεικονίζουν την Θεοτόκο να θηλάζει τον μικρό Χριστό.
Αλλά ας έρθουμε στο σήμερα! Κάθε χρόνος που περνάει προσφέρει νέα επιστημονικά στοιχεία για την τελειότητα του και είναι βέβαιο ότι η διαδικασία της αυξήσεως των επιστημονικά κατοχυρωμένων πλεονεκτημάτων του θα εξακολουθήσει στο διηνεκές.Το μητρικό γάλα είναι μια πραγματικά αναντικατάστατη τροφή και αυτό γιατί προσφέρει πάμπολλα ‘δώρα-πλεονεκτήματα’ στο παιδί. Καταρχήν περιέχει όλα τα απαραίτητα διατροφικά στοιχεία που χρειάζεται το βρέφος και μάλιστα στην ιδανική αναλογία, εξασφαλίζοντας έτσι την σωστή ανάπτυξη του.Το μητρικό γάλα είναι ένας ζωντανός ιστός. Η σύστασή του αλλάζει, ανάλογα με τις ανάγκες του βρέφους, από μέρα σε μέρα, από γεύμα σε γεύμα.Αρχικά έχουμε το πρωτόγαλα ή πύαρ το πρώτο γάλα που λαμβάνει το νεογέννητο. Η ποσότητά του είναι μικρή, αλλά η αξία του μοναδική. Είναι πλούσιο σε λευκώματα, άλατα και βιταμίνες. Είναι ιδιαίτερα εύπεπτο για τις τρεις πρώτες ημέρες της ζωής του μωρού και το σπουδαιότερο περιέχει πολλά αντισώματα, ουσίες που κάνουν τα βρέφη ανθεκτικά σε λοιμώξεις. Την τρίτη ημέρα μετά τον τοκετό το πύαρ γίνεται μεταβατικό γάλα και μετά την έβδομη ημέρα παράγεται το ώριμο γάλα ακολουθώντας τις διατροφικές ανάγκες του παιδιού. Το ώριμο γάλα είναι πιο λεπτόρρευστο, παράγεται σε μεγαλύτερη ποσότητα και δίνει περισσότερη ενέργεια. Περιέχει σε μοναδική αναλογία και ποιότητα λευκώματα, λίπη, υδατάνθρακες, άλατα, βιταμίνες, αντισώματα και πολύ νερό καθιστώντας το έτσι, την μοναδική και ιδανική τροφή για τους πρώτους 6 μήνες της ζωής. Η σύνθεση του μητρικού γάλακτος αλλάζει ακόμα και κατά τη διάρκεια του ίδιου γεύματος. Ακόμα και για τα πρόωρα νεογνά το μητρικό γάλα είναι η ιδανική τροφή, συμβάλλοντας στην επιβίωση τους. Το μητρικό γάλα είναι κάτι περισσότερο από μία τροφή. Είναι ασπίδα προστασίας της υγείας του βρέφους. Έχει δράση εμβολιασμού γιατί αφενός είναι στείρο μικροβίων, αφετέρου φέρει πολλούς αμυντικούς παράγοντες παρέχοντας στο βρέφος συνεχή ενεργό προφύλαξη από πολλές λοιμώξεις , ιδίως του αναπνευστικού και του γαστρεντερικού συστήματος. Επίσης ο μητρικός θηλασμός μειώνει και τη σοβαρότητα των κρουσμάτων λοιμώξεων όταν αυτές συμβαίνουν. Γι’ αυτό ακόμα και για το άρρωστο και προβληματικό παιδί το μητρικό γάλα μπορεί να χαρακτηριστεί σωτήριο. Το μητρικό γάλα είναι η ενδεδειγμένη τροφή για πολλές ασθένειες της νεογνικής και βρεφικής ηλικίας, όπως σύνδρομα δυσαπορρόφησης, φαινυλοκετονουρία, αλλεργία στο γάλα αγελάδας, νεκρωτική εντεροκολίτιδα κ.α. Όταν η διατροφή με μητρικό γάλα διακόπτεται γρήγορα, τότε το διατροφικό συμπλήρωμα που αντικαθιστά το μητρικό γάλα είναι σίγουρα μικρότερης διατροφικής αξίας και αυτό το γεγονός στον αναπτυσσόμενο κόσμο μπορεί να οδηγήσει σε υποσιτισμό ή ακόμη και σε θάνατο. Επιπρόσθετα, επιστημονικές μελέτες έχουν δείξει προστατευτική επίδραση της διατροφής με ανθρώπινο γάλα έναντι του συνδρόμου αιφνίδιου θανάτου των βρεφών, αλλεργικών ασθενειών,  χρόνιων παθήσεων του πεπτικού συστήματος και άλλων σοβαρών ασθενειών, όπως ο νεανικός σακχαρώδης διαβήτης και οι παιδικές νεοπλασίες.

Η σωστή πρώιμη διατροφή των βρεφών και ιδιαίτερα ο αποκλειστικός και συνεχιζόμενος θηλασμός σχετίζονται με μικρότερη  παχυσαρκία και μικρότερο κίνδυνο ανάπτυξης υπέρτασης και στεφανιαίας νόσου, τόσο κατά την παιδική ηλικία, όσο και κατά την ενηλικίωση.

Η ίδια η πράξη του θηλασμού είναι ένα ουσιαστικό στοιχείο της σωστής παιδικής φροντίδας. Σφυρηλατεί γερούς δεσμούς ανάμεσα στη μητέρα και στο παιδί συμβάλλοντας στο κτίσιμο της ψυχικής υγείας του παιδιού και στη διαμόρφωση της προσωπικότητας του.

Ο μητρικός θηλασμός δεν προσφέρει όμως δώρα μόνο στο βρέφος, αλλά και στην μητέρα, στην οικογένεια, και γενικότερα στην κοινωνία.

Προστατεύει την μητέρα από τον καρκίνο του μαστού και τον καρκίνο του ενδομητρίου μειώνοντας την συχνότητα εμφάνισης τους. Προσφέρει προστασία από την οστεοπόρωση, προάγει την ψυχική υγεία της μητέρας κατά την περίοδο της λοχείας, συμβάλλει στην συναισθηματική ολοκλήρωση της γυναίκας.

Παρέχει ευκολία στη σίτιση, μειώνοντας τον χρόνο προετοιμασίας των γευμάτων και διευκολύνει τις εξόδους της οικογένειας με το παιδί.Ο αποκλειστικός μητρικός θηλασμός είναι οικονομικός, μειώνοντας τα έξοδα αγοράς ξένου γάλακτος. Η σημαντική ελάττωση της νοσηρότητας στα θηλάζοντα βρέφη αφενός μειώνει την απουσία των γονέων από την εργασία τους και την απώλεια εισοδήματος, αφετέρου μειώνει τα έξοδα φαρμακευτικής και νοσοκομειακής περίθαλψης. Αλλά και για το περιβάλλον ο μητρικός θηλασμός είναι ευεργετικός γιατί πρόκειται για έναν οικολογικό αστείρευτο πόρο ζωής.

Η ανεκτίμητη  αξία του μητρικού γάλακτος και η αναγκαιότητα της διατροφής του προώρου και προβληματικού νεογνού μ’ αυτό, οδήγησαν και στη δημιουργία τραπεζών μητρικού γάλακτος. Δηλαδή τη συλλογή, διατήρηση, παστερίωση και χορήγηση του μητρικού γάλακτος σε νεογέννητα και βρέφη που δεν μπορούν να θηλάσουν απευθείας από την μητέρα τους. Η πρώτη τραπεζα μητρικού γάλακτος στην χώρα μας δημιουργήθηκε το 1947 στο Μαιευτήριο Έλενα Βενιζέλου.Από το 1985 λειτουργεί σαν οργανική οντότητα του μαιευτηρίου, διαθέτει σύγχρονη υλικοτεχνική υποδομή, σύμφωνη με διεθνείς προδιαγραφές και έχει συνεχή επαφή και συνεργασία με τράπεζες της Ευρώπης και της Αμερικής.

Προσυπογράφοντας όλα τα παραπάνω, η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας, η Unicef,  η Αμερικάνικη Παιδιατρική Ακαδημία και όλες οι Ευρωπαϊκές  Παιδιατρικές Εταιρίες δικαιώνουν τον χαρακτηρισμό του μητρικού γάλακτος ως « υγρό χρυσάφι» και  δίνουν σήμερα την σαφή οδηγία: Ο αποκλειστικός μητρικός θηλασμός είναι η ιδανική και πλήρης διατροφή για τους πρώτους 6 μήνες της ζωής και πρέπει να συνεχίζεται με κατάλληλες συμπληρωματικές τροφές τουλάχιστον για 12 μήνες. Από εκεί και πέρα για όσο διάστημα το επιθυμούν η μητέρα και το παιδί.

Στη βάση όλων αυτών έχει καθιερωθεί ως παγκόσμια εβδομάδα μητρικού θηλασμού η εβδομάδα από 1-7 Νοεμβρίου με σκοπό να ενημερωθεί ο καθένας για τον αποκλειστικό μητρικό θηλασμό, να πιστέψει στα πλεονεκτήματά του και να βρει τρόπους να υποστηρίξει και να ενθαρρύνει τις μητέρες να θηλάσουν αποκλειστικά.

Ύστερα απ’ όλα αυτά είναι σαφές ότι ο μητρικός θηλασμός  έχει θέση στη σύγχρονη κοινωνία και μάλιστα σημαντική. Δεν είναι μια παρωχημένη συνήθεια, μια γραφική παράδοση. Είναι μια πράξη αγάπης, ένας μοναδικός θησαυρός, ένα πολύτιμο δώρο ζωής. Είναι το θεμέλιο της σωματικής και ψυχικής υγείας του παιδιού. Είναι  πράγματι η καλύτερη αρχή για τη ζωή!

ΒΑΡΟΣ ΣΩΜΑΤΟΣ

Το βάρος αποτελεί το πιο ενδεικτικό σημάδι ανάπτυξης του παιδιού, ειδικά στα πρώτα χρόνια της ζωής του. Ένα τελειόμηνο νεογνό ζυγίζει κατά τη γέννησή του γύρω στα 3Kg με 3,5 Kg. Τους πρώτους 3 μήνες προσλαμβάνει  25 – 30 γρ. την ημέρα, τον 4ο – 6ο μήνα ζωής προσλαμβάνει 20 -25 γρ. την ημέρα, τον 7ο -9ο μήνα ζωής προσλαμβάνει 15-20 γρ. την ημέρα, ενώ τον 10ο – 12ο  μήνα ζωής προσλαμβάνει 10- 15 γρ. την ημέρα. Έτσι ένα βρέφος που αναπτύσσεται σωστά, στον 4ο μήνα ζωής έχει διπλασιάσει το βάρος γέννησης και στον πρώτο χρόνο έχει σχεδόν τριπλασιάσει το βάρος με το οποίο γεννήθηκε. Τα επόμενα χρόνια μειώνεται ο ρυθμός ανάπτυξης και έτσι το παιδί προσλαμβάνει περίπου 2-3 Κg/έτος μέχρι τα 9 έτη. Ακολουθεί η εφηβεία, μετά τα 8 έτη για τα κορίτσια και μετά τα 9 έτη για τα αγόρια, κατά την οποία πραγματοποιείται αύξηση βάρους περίπου 20 Kg για τα κορίτσια και 18 Kg για τα αγόρια.

Αυτός είναι ο σωστός ρυθμός αύξησης του βάρους και οδηγεί στην δημιουργία ενός ενήλικα με ιδανικό βάρος σώματος. Δυστυχώς όμως, στις μέρες μας τα

παιδιά αυξάνουν ταχέως το βάρος τους με αποτέλεσμα να συναντάμε ολοένα και περισσότερα παχύσαρκα παιδιά. Η αύξηση της παιδικής παχυσαρκίας στην σύγχρονη κοινωνία οφείλεται σε ποικίλους παράγοντες όπως γενετικούς, περιβαλλοντικούς, διατροφικούς, ψυχοκοινωνικούς κ.α.

ΥΨΟΣ ΣΩΜΑΤΟΣ

Το νεογνό έχει μήκος κατά τη γέννησή του γύρω στα 50 εκατοστά. Στο τέλος του πρώτου χρόνου έχει μήκος γύρω στα 75 εκ. Κατά τον δεύτερο  χρόνο το βρέφος αυξάνει το μήκος του κατά 12 εκ. ενώ τον τρίτο και τέταρτο χρόνο αυξάνει το ύψος του κατά 10 εκ. Τον τρίτο και τον τέταρτο χρόνο το ύψος αυξάνει 7-8 εκ. ανά έτος και έχει φθάσει περίπου το 1 μέτρο. Από εκεί και πέρα μέχρι και την εμφάνιση της εφηβείας, ο ετήσιος ρυθμός αύξησης του ύψους είναι 5 έως και 7 εκατοστά. Στην εφηβεία τα αγόρια μπορεί να πάρουν μέχρι 25 πόντους, ενώ τα κορίτσια στο ίδιο διάστημα μπορεί να ψηλώσουν έως και 22 εκατοστά.

Το τελικό ύψος ενός παιδιού επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες. Τέτοιοι είναι γενετικοί, περιβαλλοντικοί, διατροφικοί, ψυχοκοινωνικοί και άλλοι. Οι κακές διατροφικές συνήθειες, η έλλειψη φυσικής δραστηριότητας, ο  ανεπαρκής ύπνος και ο μη τακτικός έλεγχος της υγείας μπορεί να αναστείλει την ανάπτυξη του παιδιού, άρα και το μέγιστο δυνατό ύψος του.

Η σωματική ανάπτυξη του παιδιού παρακολουθείται από τον παιδίατρο ανά τακτά χρονικά διαστήματα και αξιολογείται από τις καμπύλες ανάπτυξης του Π.Ο.Υ. Όταν διαπιστώνεται παχυσαρκία ή καθυστέρηση της ανάπτυξης, ο παιδίατρος προγραμματίζει πλήρη εργαστηριακό έλεγχο, προκειμένου να εντοπιστούν τα αίτια της διαταραχής.

Η  παχυσαρκία ορίζεται με την χρήση του Δείκτη Μάζας Σώματος (ΔΜΣ = Βάρος(kg)/Ύψος²(m²)) .Σύμφωνα με τις συστάσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, υπέρβαρα θεωρούνται τα παιδιά με ΔΜΣ μεγαλύτερο της 85ης εκατοστιαίας θέσης (ΕΘ) και παχύσαρκα αυτά, των οποίων ο ΔΜΣ είναι μεγαλύτερος της 95ης ΕΘ για την ηλικία και το φύλο.

Σύμφωνα με τον παγκόσμιο οργανισμό υγείας τα εμβόλια αποτελούν το πιο σημαντικό επίτευγμα στη δημόσια υγεία, αμέσως μετά την εξασφάλιση του πόσιμου νερού. Προλαμβάνουν, ετησίως, περίπου 2 με 3 εκατομμύρια θανάτους.

Η εφαρμογή στρατηγικών εμβολιασμού τα προηγούμενα 30 έτη οδήγησε σε σημαντικά επιτεύγματα. Η Ευρωπαϊκή Ήπειρος  ανακηρύχθηκε το 2002 ελεύθερη πολιομυελίτιδας, γεγονός το οποίο δείχνει πόσο αποτελεσματικές μπορεί να είναι οι στρατηγικές εμβολιασμού. Οι πρόσφατες επιδημίες  ιλαράς, που εμφανίστηκαν σε πολλές Ευρωπαϊκές χώρες και τη χώρα μας, τονίζουν την ζωτική σημασία του μαζικού εμβολιασμού για τον έλεγχο των λοιμωδών νοσημάτων που μπορούν να προληφθούν.

Από την βρεφική ηλικία έως και την ενήλικο ζωή, ο εμβολιασμός  προστατεύει από νοσήματα όπως διφθερίτιδα, τέτανο, κοκκύτη, πολιομυελίτιδα, ιλαρά, ερυθρά, παρωτίτιδα, ανεμευλογιά και έρπητα ζωστήρα, μηνιγγιτιδοκοκκικές και πνευμονιοκοκκικές λοιμώξεις, γαστρεντερίτιδα από ρότα ιό, ηπατίτιδα Α και Β, λοιμώξεις από HPV και γρίπη.
Είναι δικαίωμα του κάθε παιδιού να προστατευτεί από τις μολυσματικές ασθένειες και κανένας δεν μπορεί να εξαιρέσει ένα παιδί, από την χορήγηση εμβολίων, παρά μόνο αν υπάρχουν σοβαρές αντενδείξεις.

Η φυματινοαντίδραση Mantoux είναι μία δερματική δοκιμασία, με την οποία ελέγχεται η ευαισθησία του δέρματος στη φυματίνη (πρωτεΐνη του μυκοβακτηριδίου της φυματίωσης) και αποτελεί δείκτη για την διάγνωση της φυματίωσης.

Σύμφωνα με την εγκύκλιο του υπουργείου Υγείας (2018), πλέον η διενέργεια της δερμοαντίδρασης Mantoux συστήνεται μόνο σε παιδιά που ανήκουν στις παρακάτω ομάδες αυξημένου κινδύνου στις ηλικίες 12-15 μηνών, 4 έως 6 ετών και στην ηλικία 11 έως 12 ετών (αλλά και ανεξαρτήτως ηλικίας, όποτε δοθεί η ευκαιρία και κριθεί απαραίτητο):

– παιδιά μεταναστών και προσφύγων που ζουν υπό δυσχερείς συνθήκες – παιδιά αθίγγανων καθώς και άλλων πληθυσμιακών ομάδων που ζουν σε συνθήκες ομαδικής διαβίωσης.

– παιδιά μητέρων που έχουν μολυνθεί με τον ιό HIV

– Παιδιά στο οικογενειακό περιβάλλον των οποίων υπάρχουν άτομα με HIV λοίμωξη, χρήστες ναρκωτικών ουσιών ή φυλακισμένοι

Ανεξαρτήτως ηλικίας τα παιδιά των ως άνω ομάδων πρέπει να ελέγχονται με Mantoux όταν επισκεφθούν για πρώτη φορά τις υπηρεσίες υγείας και δεν έχουν προηγουμένως ελεγχθεί.

Επιπλέον, ο προσυμπτωματικός έλεγχος για λανθάνουσα φυματίωση συνιστάται στις παρακάτω ομάδες:

– παιδιά που πρόκειται λάβουν κορτικοστεροειδή ή ανοσοκατασταλτικά και ιδιαίτερα βιολογικούς παράγοντες, όπως αντι-TNFα

– παιδιά με κακοήθειες, καθώς και αυτά που πρόκειται να υποβληθούν σε μεταμόσχευση

Άμεσα πρέπει να ελέγχονται με Mantoux παιδιά στο περιβάλλον των οποίων υπάρχει άτομο με ενεργό μεταδοτική φυματίωση

Τέλος επισημαίνεται ότι η δερμοαντίδραση Mantoux δύναται να διενεργείται και σε κάθε περίπτωση κατά την κρίση του θεράποντος ιατρού (ιστορικό επαφής με ενήλικο πάσχοντα από φυματίωση, κλπ).

ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥ ΠΥΡΕΤΟΥ

Ο πυρετός  είναι ένα σύμπτωμα νόσου, δεν είναι νόσος. Το αίτιο που τον προκαλεί μπορεί να είναι μια απλή ιογενής λοίμωξη που δεν απαιτεί ειδική αντιμετώπιση, μπορεί να είναι όμως και μια μικροβιακή λοίμωξη, που απαιτεί ειδική φαρμακευτική αγωγή και αντιμετώπιση.

Ο πυρετός χωρίς τα ακόλουθα συμπτώματα που περιγράφονται παρακάτω, δεν πρέπει να προκαλεί ιδιαίτερη ανησυχία και πανικό στους γονείς.

ΠΟΤΕ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΑΝΗΣΥΧΗΣΟΥΜΕ ΟΤΑΝ ΕΝΑ ΠΑΙΔΙ ΚΑΝΕΙ ΠΥΡΕΤΟ.

• Το βασικό κριτήριο για την αξιολόγηση μιας εμπυρέτου συνδρομής είναι η διάθεση και το κέφι του παιδιού. Αν ένα παιδί χαμογελά, ανταποκρίνεται, παίζει, ασχολείται με διάφορα αντικείμενα, παρακολουθεί τηλεόραση, ζωηρεύει όταν απυρετεί, τότε δεν ανησυχούμε ιδιαίτερα,ούτε από το ύψος, ούτε από την συχνότητα του πυρετού. Αντιμετωπίζουμε τον πυρετό και παρακολουθούμε το παιδί. Στην αντίθετη περίπτωση καλούμε άμεσα τον παιδίατρο.
• Η παρουσία εξανθήματος σε συνδυασμό με τον πυρετό βάζει υποψίες για μικροβιακή λοίμωξη και πρέπει το παιδί να εκτιμηθεί από παιδίατρο.
• Στα μεγαλύτερα παιδιά, η παραμένουσα κεφαλαλγία ενώ ο πυρετός υποχωρεί, πρέπει να προβληματίζει.
• Οι επανειλημμένοι έμετοι (~ 8-10) πρέπει να ανησυχούν.

ΠΩΣ  ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΕΤΑΙ Ο ΠΥΡΕΤΟΣ

Χορηγούμε αντιπυρετικά, επί θερμοκρασίας > 38,3 βαθμούς C.

• Αν ο πυρετός είναι πολύ υψηλός και δεν υποχωρεί με την λήψη του αντιπυρετικού τότε κάνουμε το παιδί χλιαρό μπάνιο ή βάζουμε χλιαρές κομπρέσες στο κεφαλάκι του.
• Αν το παιδί έχει ρίγος , χορηγούμε αντιπυρετικό και το σκεπάζουμε καλά με κουβέρτες και όταν υποχωρήσει το ρίγος τότε το κάνουμε μπάνιο.
• Αν παρά τα παραπάνω ο πυρετός δεν υποχωρήσει ή υποχωρήσει λίγο δεν πανικοβαλλόμαστε. Αν το παιδί δεν παρουσιάζει κάποιο από τα παραπάνω (4) χαρακτηριστικά δεν ανησυχούμε ιδιαίτερα, απλά παρακολουθούμε.

Φυσικά, σε κάθε εμπύρετο συνδρομή ενημερώνουμε τον παιδίατρο.

Τα test άμεσης και ταχείας ανίχνευσης του β – αιμολυτικού στρεπτοκόκκου ομάδας Α και των ιών  RSV, γρίπης Α και Β και αδενοϊού  σε ρινικό ή φαρυγγικό επίχρισμα, είναι ιδιαιτέρως χρήσιμα στην κλινική πράξη στο ιατρείο. Βοηθούν τον κλινικό ιατρό στην εντόπιση του λοιμώδους παράγοντα που προκαλεί αμυγδαλίτιδες και λοιμώξεις του αναπνευστικού συστήματος σε βρέφη και παιδιά. Έτσι επιτυγχάνεται η έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση  και αποφεύγεται η άσκοπη και αλόγιστη χρήση των αντιβιοτικών με τις γνωστές επιπτώσεις.