Στην υγειά μας………
Η εφηβεία αποτελεί μια περίοδο έντονων αλλαγών στην ψυχοσύνθεση του παιδιού, οι οποίες μπορούν να εξηγήσουν την τάση του έφηβου για συμπεριφορές υψηλού κινδύνου όπως κάπνισμα, αλκοόλ και κατάχρηση άλλων ουσιών. Οι κοινωνικές και συναισθηματικές αλλαγές δείχνουν ότι ο έφηβος αναζητά μια ανεξάρτητη ταυτότητα και επιζητά μια γρήγορη μετάβαση στην ενήλικη ζωή.
Κατά την διάρκεια της εφηβείας ο νέος ανακαλύπτει ποιος πραγματικά είναι και βρίσκει την θέση του στην κοινότητα των συνομηλίκων του. Αναζητά περισσότερη ανεξαρτησία, επηρεάζεται περισσότερο από τους φίλους, αναζητά νέες εμπειρίες. Αναλαμβάνει περισσότερες ευθύνες, τόσο στο σχολείο όσο και στο σπίτι, αρχίζει να αναπτύσσει ένα νέο και ισχυρότερο πλαίσιο αξιών και ηθικής, αμφισβητεί περισσότερο τους γονείς και γενικά τους μεγαλύτερους. Αρχίζει να αναπτύσσει και να εξερευνεί την σεξουαλική του ταυτότητα, αρχίζει να έχει ρομαντικές σχέσεις και να φλερτάρει.
Γίνεται εκρηκτικός, απρόβλεπτος και συχνά επιδιώκει συγκρούσεις με τους γονείς.
Γίνεται εγωκεντρικός. Τον απασχολεί η εμφάνισή του και πως αυτή γίνεται αντιληπτή στους συνομήλικούς του. Συχνά συγκρίνει την εξωτερική του εμφάνιση με αυτή των φίλων του και προσπαθεί να μοιάζει σε αυτούς. Νιώθει αήττητος και άτρωτος. Γι αυτό μπορεί να κινείται στα άκρα και να καταφεύγει σε ακραίες συμπεριφορές. Καθώς λειτουργεί αυτόνομα έξω από το σπίτι, αρχίζει να αναπτύσσει μηχανισμούς άμυνας και μαθαίνει έμπρακτα ότι η συμπεριφορά του έχει και ανάλογες συνέπειες.
Όλα τα παραπάνω χαρακτηριστικά της εφηβείας αρκούν για να εξηγήσουν την κατανάλωση αλκοόλ από τους εφήβους. Υπάρχουν όμως και άλλοι παράγοντες που κάνουν κάποιους εφήβους να είναι πιο επιρρεπείς στην κατάχρηση αλκοόλ.
Γενετικοί παράγοντες
Η γενετική προδιάθεση φαίνεται ότι παίζει σημαντικό ρόλο στην κατανάλωση και την κατάχρηση αλκοόλ κατά την εφηβεία.
Ένα παιδί με αλκοολικό γονέα είναι πιο πιθανόν να έχει προβλήματα με το αλκοόλ. Τα παιδιά των αλκοολικών ξεκινούν να πίνουν σε μικρότερη ηλικία από ότι οι συνομήλικοί τους με αρνητικό οικογενειακό ιστορικό.
Χαρακτηριστικά της προσωπικότητας και ψυχιατρικά προβλήματα
Παιδιά που ξεκινούν να πίνουν σε πολύ μικρή ηλικία (πριν τα 12 έτη) συχνά παρουσιάζουν κοινά χαρακτηριστικά. Νέοι με διάσπαση προσοχής, επιθετικότητα, υπερκινητικότητα, αντικοινωνικότητα, κατάθλιψη, άγχος, επαναστατικότητα, αδιαφορία για τους κανόνες, τάση για παραβατικότητα έχουν μεγαλύτερη επιρρέπεια στην κατανάλωση και κατάχρηση αλκοόλ.
Η επιρροή των συνομηλίκων
Καθώς οι έφηβοι ανεξαρτητοποιούνται η επιρροή της παρέας των συνομηλίκων γίνεται πιο σημαντική από αυτή της οικογένειας. Ο έφηβος επιδιώκει την «μαζοποίηση» και την αποδοχή από τους συνομηλίκους του. Συνεπώς η συναναστροφή με φίλους που καταναλώνουν αλκοόλ αυξάνει την πιθανότητα κατανάλωσης και από τον ίδιο τον έφηβο. Το ίδιο ισχύει και για την συναναστροφή με φίλους μεγαλύτερης ηλικίας και την διασκέδαση σε μεταμεσονύχτια clubs διασκέδασης.
Ποιοι είναι οι κίνδυνοι από την κατανάλωση αλκοόλ από έναν έφηβο;
Βραχυπρόθεσμες συνέπειες
- Νοσηλεία σε νοσοκομείο σε κωματώδη κατάσταση και σπάνια θάνατος από υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ. Ακόμα όμως και αν ο μεθυσμένος έφηβος δεν καταλήξει σε κάποιο νοσοκομείο παρουσιάζει απώλεια μνήμης, αστάθεια, τάση για εμετό, δυσκολία στην ομιλία, επιβράδυνση αντιδράσεων.
- Ατυχήματα. Ένας από τους κύριους κίνδυνους από την κατανάλωση αλκοόλ κατά την εφηβεία είναι τα ατυχήματα. Η κατανάλωση αλκοόλ σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο για μια ποικιλία ατυχημάτων: τραυματισμός από όχημα, πτώσεις, πνιγμούς, εγκαύματα, τραύματα από εμπλοκή σε καυγά και άλλα. Ωστόσο την πλειοψηφία των ατυχημάτων καταλαμβάνουν τα τροχαία ατυχήματα. Οι έφηβοι οδηγοί έχουν ανεπαρκείς δεξιότητες οδήγησης και οι νοητικές λειτουργίες που είναι απαραίτητες σε έναν οδηγό, βρίσκονται υπό ανάπτυξη. Με την κατανάλωση αλκοόλ παρουσιάζεται μεγαλύτερη έκπτωση αυτών των ικανοτήτων, με αποτέλεσμα μεγαλύτερη πιθανότητα τροχαίου ατυχήματος.
- Παρεκκλίνουσα σεξουαλική συμπεριφορά. Η υψηλή κατανάλωση αλκοόλ κατά την εφηβεία σχετίζεται με:
Υψηλότερο κίνδυνο για επαφή χωρίς προφυλάξεις
Μεγαλύτερο αριθμό σεξουαλικών συντρόφων
Υψηλότερο ποσοστό σεξουαλικώς μεταδιδόμενων νοσημάτων
Αυξημένη πιθανότητα εγκυμοσύνης
Αυξημένη συχνότητα εκτρώσεων - Επιθετικότητα και σεξουαλική κακοποίηση. Είτε ως θύτης είτε ως θύμα, ένας έφηβος είναι πιθανότερο να συμμετάσχει σε μια επίθεση ή σεξουαλική κακοποίηση αν βρίσκεται υπό την επήρεια μέθης. Οι μεθυσμένες έφηβες βρίσκονται σε ιδιαίτερο κίνδυνο για «βιασμό».
- Παχυσαρκία. Το αλκοόλ περιέχει τις ίδιες περίπου θερμίδες με το καθαρό λίπος, συνεπώς η κατανάλωση αλκοόλ οδηγεί σε αύξηση του βάρους και μπορεί να οδηγήσει τον έφηβο σε παχυσαρκία, σε μια περίοδο μάλιστα που η εξωτερική του εμφάνιση παίζει κυρίαρχο ρόλο στην αυτοεκτίμησή του.
Το αλκοόλ επίσης επηρεάζει τον ύπνο και οδηγεί σε χρόνια κόπωση. - Χρήση άλλων ουσιών. Φαίνεται ότι η κατανάλωση αλκοόλ σχετίζεται με μετέπειτα χρήση χασίς και άλλων απαγορευμένων ουσιών.
- Χαμηλή επίδοση στο σχολείο.
Μακροπρόθεσμες συνέπειες
- Ηπατική βλάβη. Αυξημένες πιθανότητες για κίρρωση του ήπατος κατά την ενήλικη ζωή.
- Διαταραχή της ανάπτυξης του εγκεφάλου. Η κατανάλωση αλκοόλ κατά την περίοδο της εφηβείας μπορεί να επηρεάσει μακροπρόθεσμα την μνήμη, την ικανότητα μάθησης, την συγκέντρωση και την προσοχή.
- Αλκοολισμός στην ενήλικη ζωή. Η συχνή κατανάλωση αλκοόλ κατά την εφηβεία φαίνεται πως σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο για αλκοολισμό μετά την ενηλικίωση.
Επηρεάζεται το παιδί βλέποντας τον γονέα να πίνει;
Έρευνες αναδεικνύουν ότι η συμπεριφορά του γονέα αναφορικά με την κατανάλωση αλκοόλ επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό τη μεταγενέστερη σχέση που θα αναπτύξει το παιδί του με αυτό. Η κατανάλωση αλκοόλ κατά τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας μπορεί να έχει σοβαρές επιπτώσεις στην ανάπτυξη του παιδιού. Ο γονέας διαδραματίζει καίριο ρόλο στη διασφάλιση μιας υγιούς σχέσης του παιδιού του με την κατανάλωση οινοπνευματωδών ποτών. Η καλύτερη και πιο υγιεινή επιλογή είναι η πλήρης αποχή από την κατανάλωση αλκοόλ καθ’ όλη τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας. Οι έρευνες δείχνουν ότι οι νέοι που αρχίζουν να καταναλώνουν αλκοόλ σε νεαρή ηλικία πίνουν περισσότερο και πιο συχνά από ότι εκείνοι που καθυστερούν να δοκιμάσουν το πρώτο αλκοολούχο ποτό τους. Γι ‘αυτό είναι σημαντικό οι γονείς να προσπαθούν να καθυστερήσουν το πρώτο ποτό του παιδιού τους, όσο μπορούν. Πρέπει να μιλήσουν ανοιχτά και ειλικρινά για το αλκοόλ με τα παιδιά τους, τονίζοντας την επίδραση που έχει η υπερβολική κατανάλωσή του στην υγεία τους. Η ενημέρωσή τους θα βοηθήσει να αποκτήσουν αυτοπεποίθηση και να κάνουν πιο συνειδητές και υγιεινές επιλογές για το αλκοόλ καθώς μεγαλώνουν.
Στην ηλικία 13-17 ετών ο έφηβος ρωτά:
Μπορώ να πάρω κάποιο ποτό στο πάρτι;
Μπορείτε να μου αγοράσετε μερικά ποτά;
Όλοι οι φίλοι μου πίνουν, γιατί εγώ δεν μπορώ;
Να δοκιμάσω μπύρα ή κρασί στο οικογενειακό τραπέζι;
Να πιω αλκοόλ στην εκδρομή του σχολείου;
Εξηγήστε στο παιδί σας ότι το αλκοόλ απευθύνεται μόνο σε ενήλικες και παρά την κοινωνική του διάσταση, η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να έχει κακές συνέπειες για την υγεία και την ασφάλειά του.
Βεβαιωθείτε ότι είναι ενήμερο για τους κινδύνους και δώστε του συμβουλές που θα το βοηθήσουν να παραμείνει ασφαλές. Όταν βγαίνει έξω, ρωτήστε το για την παρέα του και τι σκοπεύουν οι φίλοι του να κάνουν. Συμφωνήστε με το παιδί σας ότι εάν ποτέ βρεθεί σε άβολη κατάσταση λόγω αλκοόλ, θα μπορεί να σας καλέσει να πάτε να το πάρετε χωρίς δεύτερη σκέψη.
Μιλήστε με το παιδί σας… Ακούστε το παιδί σας… Διδάξτε του ότι μπορεί να πει όχι.
Βεβαιωθείτε ότι το παιδί σας γνωρίζει ότι η κατανάλωση αλκοόλ αποτελεί μια επιλογή και βοηθήστε το να βρίσκει τρόπους για να αρνηθεί.
Κρατήστε τα παιδιά σας απασχολημένα …Εξασφαλίστε ότι τα παιδιά σας δεν έχουν πρόσβαση στην κατανάλωση αλκοόλ στο σπίτι. Προσφέρετε χώρο όπου το παιδί σας θα περάσει χρόνο με τους φίλους τους, χωρίς να καταναλώσει αλκοόλ ή ενθαρρύνετε το να ξεκινήσει ένα χόμπι ή ένα άθλημα.
Οι νέοι είναι πιο πιθανό να καταναλώσουν αλκοόλ αν:
- Έχουν χαμηλή επιτήρηση από την οικογένεια.
- Έχουν φίλους που πίνουν και περνούν πολλά βράδια της εβδομάδας μαζί τους
- Εκτίθενται σε κοντινό οικογενειακό μέλος που πίνει ή μεθά
- Έχουν θετικές προσδοκίες από το αλκοόλ
- Έχουν πολύ εύκολη πρόσβαση στο αλκοόλ.
Μύθοι και αλήθειες για την κατανάλωση αλκοόλ:
1)Μύθος: Η μπύρα ή το κρασί είναι πιο ασφαλείς επιλογές από τα «αλκοολούχα» ποτά.
Αλήθεια: Το αλκοόλ είναι αλκοόλ ανεξάρτητα από το είδος. 330 ml μπύρας 125 ml κρασιού και 40 ml οινοπνευματώδους ποτού περιέχουν την ίδια ποσότητα αλκοόλ και έχουν τις ίδιες επιπτώσεις στον οργανισμό.
2)Μύθος: Όταν ανακατεύω τα ποτά μεθάω ευκολότερα.
Αλήθεια: Η ποσότητα του αλκοόλ είναι αυτή που μετρά για την μέθη. Δεν παίζει ρόλο αν καταναλώθηκε ένα είδος ποτού ή περισσότερα ή η σειρά με την οποία καταναλώθηκαν.
3)Μύθος: Τα γλυκά κοκτέιλ μεθάνε λιγότερο.
Αλήθεια: Η γεύση του ποτού δεν σχετίζεται καθόλου µε το πόσο µπορεί να µεθύσει κάποιος. Η γλυκιά γεύση µπορεί να ξεγελάσει κάποιον και να τον κάνει να πιει περισσότερο.
4)Μύθος: Μπορώ να ξεµεθύσω πανεύκολα, µε έναν δυνατό καφέ ή ένα κρύο ντους.
Αλήθεια :Ο µεταβολισµός ενός ποτού διαρκεί 2–3 ώρες. Τίποτα δεν µπορεί να επισπεύσει τη διαδικασία.
5)Μύθος: Πίνω λίγο παραπάνω µπροστά στα παιδιά µου, αλλά δεν πειράζει. Τους έχω εξηγήσει ότι το αλκοόλ είναι κακό για την υγεία τους.
Αλήθεια: Οι έφηβοι µιµούνται τις συµπεριφορές που βλέπουν στο σπίτι.
6) Μύθος: Μπορώ να πιω όσο θέλω γιατί µετά θα πάω για ύπνο και όταν ξυπνήσω θα µου έχει περάσει.
Αλήθεια: 1 µονάδα αλκοόλ (10 ml) χρειάζεται περίπου 1 ώρα για να απορροφηθεί από τον οργανισμό, άρα το αλκοόλ µπορεί να είναι ακόμη στο αίμα όταν ο μεθυσμένος έφηβος ξυπνήσει.
Ας δούμε όμως τι προβλέπει και ο νόμος στην Ελλάδα: Απαγορεύεται από τον νόμο η πώληση οινοπνευματωδών ποτών σε ανήλικα άτομα, δηλαδή μικρότερα των 18 ετών, είτε σε περίπτερο, σούπερ μάρκετ ή άλλο κατάστημα είτε σε μπαρ, καφετέρια και κλαμπ, ενώ σε καταστήματα που υπάρχει πώληση αλκοόλ (μπαρ, κλαμπ κ.λ.π.) δεν επιτρέπεται η είσοδος και παραμονή ανηλίκου. Δυστυχώς, οι συγκεκριμένες διατάξεις δεν τηρούνται, ούτε υπάρχει ουσιαστικός έλεγχος. Επίσης τα παιδιά πέφτουν θύματα ακόμα και από τα ποτά-μπόμπες, δηλαδή των αλλοιωμένων ποτών, τα οποία μπορούν να προκαλέσουν άμεσα προβλήματα στην υγεία τους.
Για όλους λοιπόν τους παραπάνω λόγους επιβάλλεται απόλυτη προσοχή στην κατανάλωση αλκοόλ από τους εφήβους. Σε αυτό βέβαια οφείλουν όλοι να συνδράμουν :οικογένεια – σχολείο – πολιτεία για να έχουμε μια υγιή και μη εξαρτημένη νεολαία.