ΣΤΟΜΑΤΙΤΙΔΕΣ ΣΕ ΒΡΕΦΗ ΚΑΙ ΠΑΙΔΙΑ
Στοματίτιδα είναι η φλεγμονή της στοματικής κοιλότητας με την εμφάνιση άφθων ή εξελκώσεων στα χείλη, τη γλώσσα, την υπερώα και τον βλεννογόνο των παρειών. Η ύπαρξη αυτών των βλαβών προκαλεί πόνο, σιελόρροια και δυσκολία στη σίτιση. Ανάλογα με την αιτιολογία και την μετάδοση οι στοματίτιδες ανήκουν σε τρεις κατηγορίες:1)Την μυκητιασική 2) την αφθώδη 3) την ερπητική 4) την στοματίτιδα που προκαλεί ο ιός Coxsackie.
Μυκητιασική στοματίτιδα: Εμφανίζεται συνήθως στα νεογνά και στα βρέφη όταν δεν τηρούνται οι βασικοί κανόνες υγιεινής και οφείλεται στον μύκητα candida albicans. Εμφανίζεται σαν λευκό επίχρισμα στη γλώσσα, τα χείλη, την υπερώα και την εσωτερική επιφάνεια των παρειών. Η εικόνα αυτής της στοματίτιδας μοιάζει με υπολείμματα του γάλακτος τα οποία δεν μπορούν να απομακρυνθούν εύκολα με μια γάζα. Δεν προκαλεί πόνο αλλά μπορεί το βρέφος να παρουσιάζει διαταραχή γεύσης και δυσκολία στη σίτιση. Τα βρέφη με την μυκητιασική στοματίτιδα μπορεί να παρουσιάσουν μυκητιασικό παράτριμμα και στην περιγεννητική περιοχή.
Αντιμετωπίζεται με ειδικό αντιμυκητιασικό gel ή στοματικό διάλυμα. Σε περίπτωση που το βρέφος θηλάζει, είναι καλό η μητέρα να κάνει την ίδια θεραπεία και στις θηλές των μαστών της.
Σε μεγαλύτερα παιδιά μπορεί να εμφανιστεί κατόπιν λήψης αντιβιοτικών ή εισπνεόμενων κορτικοειδών, γι αυτό και συνιστάται το ξέπλυμα του στόματος μετά από τη χρήση τους.
Αφθώδης στοματίτιδα: Η αιτιολογία της είναι άγνωστη και συνήθως εμφανίζεται σε περιόδους που ο οργανισμός του παιδιού είναι εξασθενημένος. Η αιτιολογία της αφθώθους στοματίτιδας δεν είναι πλήρως διασαφηνισμένη.
Φαίνεται ότι οφείλεται σε κάποια διαταραχή του ανοσοποιητικού συστήματος του οργανισμού.
Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να υποκρύπτει κάποιο άλλο νόσημα όπως σιδηροπενική αναιμία, έλλειψη φυλλικού οξέος ή/και βιταμίνης B12.
Μπορεί να αποτελεί ένδειξη τροφικών αλλεργιών, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις φαίνεται ότι πυροδοτείται από το στρες.
Η αφθώδης στοματίτιδα είναι στις περισσότερες περιπτώσεις επώδυνη. Οι άφθες αυτές μπορεί να παρουσιάζονται στην εσωτερική κοιλότητα των παρειών, στον φάρυγγα και τη γλώσσα.
Η διάρκεια της μπορεί να φτάσει και τις δύο εβδομάδες, ο πολύ έντονος πόνος όμως συνήθως υποχωρεί μετά την 4η ημέρα.
Σπανιότερα τα παιδιά μπορεί να εμφανίσουν και άλλα συμπτώματα, όπως πυρετό, υπνηλία ή/και διογκωμένους λεμφαδένες.
Αυτή η στοματίτιδα δεν είναι μεταδοτική.
Δεν υπάρχει φάρμακο που να θεραπεύει την αφθώδη στοματίτιδα, εκτός από gel ή διαλύματα που απαλύνουν τον πόνο και εφαρμόζονται πριν το φαγητό, ώστε να μπορέσει το παιδί να καταπιεί.
Επίσης η αποφυγή κατανάλωσης αλατιού, μπαχαρικών και διαφόρων χυμών (όπως πορτοκαλιού και λεμονιού) μπορεί να μειώσει τις εξάρσεις πόνου. Κατά τη διάρκεια των συμπτωμάτων το παιδί είναι προτιμότερο να καταναλώνει δροσερά, σχεδόν παγωμένα και μαλακά φαγητά.
Ερπητική στοματίτιδα: Η ερπητική στοματίτιδα είναι από τις συνηθισμένες λοιμώξεις που εμφανίζουν τα παιδιά, ακόμα και στις πολύ μικρές ηλικίες, ιδιαίτερα μεταξύ 1-5 ετών. Οφείλεται στον ιό του απλού έρπητα και είναι μεταδοτική. Συνήθως εμφανίζεται σε παιδιά μικρής ηλικίας που έχουν κολλήσει τον ιό από μέλος της οικογένειάς τους κάποια στιγμή και η στοματίτιδα προκύπτει ως αναζωπύρωση της προηγούμενης λοίμωξης.
Η μετάδοσή του γίνεται εύκολα, ενώ αν εμφανιστεί μία φορά, το πιθανότερο είναι ότι θα συνεχίσει να εμφανίζεται τακτικά για αρκετά χρόνια. Οι χαρακτηριστικές επώδυνες φυσαλιδώδεις βλάβες εμφανίζονται κυρίως στο μπροστινό τμήμα της γλώσσας, στα χείλη και στην εσωτερική επιφάνεια των παρειών. Συχνά προσβάλλονται και τα ούλα προκαλώντας μικρές ουλορραγίες. Το παιδί μπορεί, επίσης, να εμφανίσει υψηλό πυρετό 1-2 ημέρες πριν την εκδήλωση των συμπτωμάτων. Επίσης παρουσιάζει πόνο, δυσφαγία και ουλίτιδα. Ακόμη μπορεί να συνυπάρχει και διόγκωση των τραχηλικών λεμφαδένων.
Κατά την εκδήλωση του έρπη χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή, ώστε να μη μεταφέρει το παιδί με τα χέρια του τον ιό στο μάτι του, γιατί υπάρχει ο κίνδυνος εμφάνισης ερπητικής οφθαλμικής λοίμωξης ,που μπορεί να βλάψει ακόμα και την όραση του παιδιού.
Πολλές φορές το παιδί εμφανίζει ερπητική στοματίτιδα όταν κάποιο άλλο μέλος της οικογένειας έχει επιχείλιο έρπη, γι’ αυτό και είναι πολύ σημαντικό τα μικρά παιδιά να αποφεύγουν οποιαδήποτε μορφή επαφής (ιδιαίτερα φιλί) από ανθρώπους με ενεργό επιχείλιο έρπητα ή αλλά παιδιά με ερπητική στοματίτιδα.
Στην αντιμετώπιση της ερπητικής στοματίτιδας σπάνια χρειάζεται συστηματική αγωγή . Συνήθως χρησιμοποιούνται διαλύματα ή gel που απαλύνουν τον πόνο και διευκολύνουν την κατάποση. Κατά την διάρκεια της νόσου πρέπει να εξασφαλίζεται η καλή ενυδάτωση των παιδιών γιατί μερικές φορές λόγω άλγους αποφεύγουν ακόμα και την λήψη υγρών.
Στοματίτιδα που συμπεριλαμβάνεται στην νόσο από τον ιό Coxsackie:Ο ιός Coxsackie απομονώθηκε το 1948 από ανθρώπινα περιττώματα στην πόλη Coxsackie στην Αμερική.Οι ιοί Coxsackie ταξινομούνται σε ομάδα Α που περιλαμβάνει τους ιούς Α1-Α23 και ομάδα Β που περιλαμβάνει τους ιούς Β1-Β6.
Η ομάδα Α προκαλεί συνήθως την κοινή νόσο Στόματος-Χεριών –Ποδιών (mouth-hand-foot) με κηλιδοβλατιδώδεις, φυσαλιδώδεις και ελκωτικές βλάβες που εμφανίζονται στον στοματοφάρυγγα και στην οπίσθια επιφάνεια της γλώσσας ,τα χέρια , τα πόδια, τις παλάμες ή τις πατούσες. Επίσης μπορεί να συνυπάρχει πυρετός 2-3 ημερών, τραχηλική λεμφαδενίτιδα και επιπεφυκίτιδα.
Η ομάδα Β προκαλεί συνήθως πλευροδυνία, πυρετό, ξαφνικό πόνο στο θωρακικό και ανώτερο κοιλιακό τοίχωμα και πονοκέφαλο που μπορεί να διαρκέσει από 2-12 μέρες. Και οι δύο ομάδες ιών μπορούν να προκαλέσουν κοινό κρυολόγημα, ρινοφαρυγγίτιδα, οξεία γαστρεντερίτιδα, βρογχιολίτιδα, βρογχίτιδα και βρογχοπνευμονία. Σπάνια, ιοί και από τις δύο ομάδες μπορεί να προκαλέσουν μηνιγγίτιδα, μυοκαρδίτιδα και περικαρδίτιδα ή εγκεφαλίτιδα.
Η λοίμωξη από ιό Coxsackie παρατηρείται κυρίως στην προσχολική και στην αρχική σχολική ηλικία, έως 10 ετών. Τα συμπτώματα αυτά συνήθως διαρκούν 7-10 μέρες και ο ασθενής αναρρώνει πλήρως. Ο ασθενής θα συνεχίσει να μεταδίδει σε μικρό βαθμό τον ιό για βδομάδες μετά την πλήρη ανάρρωση του. Όχι συχνά, η λοίμωξη μπορεί να οδηγήσει στην προσωρινή απώλεια νυχιών.
Η λοίμωξη μεταδίδεται εύκολα με τη πρωκτο-στοματική οδό, αλλά και με τα σταγονίδια στον αέρα όπως επίσης και τη σωματική επαφή με ασθενή που εκδηλώνει τη νόσο στόματος-χεριών-ποδιών. Αντικείμενα όπως σκεύη και παιχνίδια που έρχονται σε επαφή με μολυσμένες σωματικές εκκρίσεις μπορεί να λειτουργήσουν ως πηγή μετάδοσης της λοίμωξης σε άλλα άτομα. Οι έγκυες μπορούν να μεταδώσουν τον ιό στο έμβρυο ή το νεογέννητο τους, με σοβαρές συνέπειες για το βρέφος.
Δεν υπάρχει ειδική θεραπεία. Η νόσος είναι καλοήθης και αυτοπεριοριζόμενη και σε 2-10 μέρες τα συμπτώματα υποχωρούν. Συνιστάται όμως συμπτωματική θεραπεία με αναλγητικά-αντιπυρετικά που να περιορίζουν τον πυρετό και την δυσκαταποσία. Η ενυδάτωση είναι πολύ σημαντική, αλλά θα πρέπει να αποφεύγονται οι ξινοί χυμοί και να προτιμώνται το νερό, το κρύο γάλα και τα γιαούρτια, τα οποία ανακουφίζουν τα παιδιά. Οι σπάνιες επιπλοκές της λοίμωξης αυτής χρειάζονται εξειδικευμένες νοσοκομειακές θεραπείες.
Η πρόληψη είναι πολύ δύσκολη αλλά δυνατή. Η τήρηση αυστηρών κανόνων υγιεινής είναι απαραίτητη. Απαιτείται συχνό πλύσιμο των χεριών καθώς επίσης και καθαρισμός παιχνιδιών και άλλων αντικειμένων που χρησιμοποιούν πολλά παιδιά ταυτόχρονα.
Αν και η λοίμωξη αφήνει πίσω της μόνιμη ανοσία στον ασθενή για το στέλεχος Coxsackie από το οποίο νόσησε, το άτομο δεν προστατεύεται από όλους τους υπόλοιπους ιούς Coxsackie και έτσι είναι πιθανή η επανεμφάνιση της νόσου αλλά από άλλο στέλεχος της οικογένειας των ιών Coxsackie.