Στη βρεφική, παιδική και εφηβική ηλικία συμβαίνουν συχνά ατυχήματα στην στοματική κοιλότητα. Το πιο δραματικό είδος τραυματισμού είναι η ολική εκγόμφωση, δηλαδή η ολική έξοδος του δοντιού από τη θέση του στο φατνίο. Τα δόντια που πιο συχνά φεύγουν από την θέση τους στα ατυχήματα είναι οι κεντρικοί τομείς της άνω γνάθου.
Αν η απώλεια οδόντος αφορά νεογιλό (βρεφικό) δόντι δεν υπάρχει ιδιαίτερο πρόβλημα. Τα νεογιλά δόντια δεν επανεμφυτεύονται για να μην τραυματιστούν τα μόνιμα δόντια που δεν έχουν ακόμη ανατείλει.
Η αντιμετώπιση της εκγόμφωσης ενός μόνιμου δοντιού είναι η άμεση επανατοποθέτηση του δοντιού στο φατνίο (επανεμφύτευση). Η επιτυχία της επανεμφύτευσης εξαρτάται από τη διατήρηση της ζωτικότητας των κυττάρων του περιοδοντίου και κυρίως από τον χρόνο που μεσολαβεί μεταξύ τραυματισμού και επανατοποθέτησης του δοντιού. H επανατοποθέτηση του δοντιού που έχει φύγει από το φατνίο, πρέπει να γίνει μέσα σε 30 λεπτά. Μετά την πάροδο 60 λεπτών το ποσοστό επιτυχίας μειώνεται σημαντικά.
Ποιες είναι οι σωστές ενέργειες που πρέπει να γίνουν αμέσως μετά το ατύχημα, προκειμένου να σωθεί το δόντι που «έφυγε» και να επανεμφυτευθεί επιτυχώς;
- Πρέπει άμεσα να βρεθεί το απωλεσθέν δόντι. Πρέπει να κρατιέται από την φαρδιά επιφάνειά του και όχι από την ρίζα.
- Ξεπλένεται το δόντι προσεκτικά χωρίς ισχυρή πίεση με νερό της βρύσης για 10 sec και με ήπιες κινήσεις επανατοποθετείται το δόντι στη θέση του μέσα στο φατνίο και συγκρατείται στη θέση του με μία γάζα ή μαντήλι.
- Αν δεν είναι δυνατή η άμεση επανατοποθέτηση του δοντιού τότε πρέπει το δόντι πρέπει να διατηρηθεί μέχρι την μεταφορά του στο οδοντιατρείο σε κρύο γάλα. Αν δεν υπάρχει γάλα τότε μπορεί να διατηρηθεί υγρό το δόντι με σάλιο ή φυσιολογικό ορό. Όταν φθάσει ο ασθενής στο οδοντιατρείο ο παιδοδοντίατρος/οδοντίατρος το επανατοποθετεί και το ακινητοποιεί με ειδικό νάρθηκα για 7-10 ημέρες περίπου.
Συμπερασματικά η πρόγνωση της διατήρησης του δοντιού είναι συνάρτηση του χρόνου παραμονής του, εκτός φατνίου, σε υγρό περιβάλλον, του μέσου διατήρησής του μέχρι την επανεμφύτευση και του βαθμού ανάπτυξης της ρίζας του.
Ανάλογα την εμβολιαστική κάλυψη του παιδιού και το είδος του ταυματισμού είναι δυνατόν να απαιτείται χορήγηση αντιτετανικού ορού ή/και αναμνηστικής δόσης αντιτετανικού εμβολίου.
Πρόληψη οδοντικών τραυματισμών
Η πρόληψη των οδοντικών τραυματισμών δεν είναι πάντα εφικτή και ιδιαίτερα στην προσχολική ηλικία. Γι αυτό είναι απαραίτητη η στενή επίβλεψη των νηπίων και η διαμόρφωση ασφαλών χώρων που κινούνται και παίζουν τα νήπια.
Για την παιδική και εφηβική ηλικία είναι σημαντική η οργάνωση αθλητικών δραστηριοτήτων σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα, η χρήση προστατευτικών ναρθήκων των δοντιών κατά τη διάρκεια αθλημάτων (π.χ. basket, ποδόσφαιρο) και η έγκαιρη ορθοδοντική θεραπεία σε περιπτώσεις πρόταξης των άνω κεντρικών δοντιών.
Τέλος για όλες τις ηλικίες είναι απαραίτητη η εφαρμογή των διεθνών κανόνων κυκλοφορίας με τροχοφόρα (ζώνη ασφαλείας, κράνη).