Πυρετικοί σπασμοί είναι οι σπασμοί που εκδηλώνονται στη βρεφική και παιδική ηλικία κατά τη διάρκεια μίας εμπύρετης λοίμωξης. Είναι η πιο κοινή αιτία σπασμών στην παιδική ηλικία. Είναι καλοήθεις και σχετικά συχνοί, καθώς παρουσιάζονται στο 2-5% των παιδιών ηλικίας 6 μηνών -5 ετών. Προκαλούνται από την αύξηση της κεντρικής θερμοκρασίας του σώματος >38 βαθμούς C και συνήθως συμβαίνουν στην απότομη άνοδο του πυρετού και στο πρώτο 24ωρο μιας ασθένειας. Μερικές φορές μπορεί και να αποτελούν το πρώτο σύμπτωμα μιας εμπυρέτου λοίμωξης. Ο ουδός της θερμοκρασίας που μπορεί να πυροδοτεί τους σπασμούς είναι μοναδικός για κάθε άτομο. Παρατηρούνται συχνότερα σε παιδιά με γενετική προδιάθεση και θετικό οικογενειακό ιστορικό πυρετικών σπασμών.
Ο πυρετός που προκαλεί πυρετικούς σπασμούς φαίνεται συχνότερα ότι οφείλεται σε κάποιες συγκεκριμένες λοιμώξεις, όπως γαστρεντερίτιδες από Shigella ή Rotavirus και ιογενείς λοιμώξεις του ανώτερου αναπνευστικού συστήματος από HHV6 και HHV7. Συχνά συνυπάρχει γρίπη, οξεία μέση ωτίτιδα ή σπανιότερα οι πυρετικοί σπασμοί συμβαίνουν στα πλαίσια ηλεκτρολυτικών διαταραχών.
Οι πυρετικοί σπασμοί συνήθως είναι επεισόδια απώλειας συνείδησης με ακούσιες γενικευμένες επαναλαμβανόμενες κινήσεις άνω και κάτω άκρων και βολβοστροφή ή προσήλωση των οφθαλμών σε κάποιο σταθερό σημείο. Συχνά συνυπάρχει υπερτονία (σφίξιμο) κορμού. Το δέρμα γίνεται ωχρό και μερικές φορές κυανό. Σε κάποιες περιπτώσεις το παιδί παρουσιάζει μικρής διάρκειας υπνηλία ή σύγχυση μετά την λύση των σπασμών, την λεγόμενη μετακριτική φάση.
Οι γονείς που αντικρίζουν πρώτη φορά παιδί με πυρετικούς σπασμούς ζουν μια τρομακτική εμπειρία. Είναι όμως συνήθως αβλαβείς για το παιδί και γενικά δεν οδηγούν σε μακροπρόθεσμο ή χρόνιο πρόβλημα. Περίπου το 90% των πυρετικών σπασμών σταματούν μόνοι τους μέσα σε 5 λεπτά. Τα παιδιά που παρουσιάζουν πυρετικούς σπασμούς δεν έχουν αυξημένο κίνδυνο να εμφανίσουν επιληψία ή οποιοδήποτε άλλο νευρολογικό νόσημα.
Οι πυρετικοί σπασμοί διακρίνονται σε:
- Απλούς (75%): Είναι γενικευμένοι, τονικοκλονικοί και έχουν διάρκεια λιγότερο από 15 λεπτά. Eμφανίζονται στο πρώτο 24ωρο του πυρετού και δεν επαναλαμβάνονται στη διάρκεια της ίδιας λοίμωξης. Δεν παρουσιάζουν νευρολογικά υπολείμματα μετά την κρίση.
- Σύνθετους (25%): Μπορεί να είναι εστιακοί (παρατηρούνται σε μια πλευρά του σώματος), μεγαλύτερης διάρκειας από 15 λεπτά. Ενίοτε σημειώνουν περισσότερα από ένα επεισόδιο στο ίδιο 24ωρο και ακολουθούνται από νευρολογική σημειολογία μετά την κρίση.
Τι να κάνετε σε περίπτωση πυρετικών σπασμών στο παιδί:
Μην πανικοβληθείτε και προσπαθήστε να διαχειριστείτε την κατάσταση με ψυχραιμία.
- Ξαπλώστε το παιδί σε μέρος που να μην κινδυνεύει να τραυματιστεί.
- Το κεφάλι πρέπει να τοποθετηθεί λίγο πιο κάτω από το υπόλοιπο σώμα του και να είναι γυρισμένο σε πλάγια θέση, ώστε αν κάνει εμετό, να μην κινδυνεύει να πνιγεί.
- Μην επιχειρήσετε να του ανοίξετε το στόμα. Δεν του προσφέρετε καμία ουσιαστική βοήθεια.
- Μην του ρίχνετε νερό στο πρόσωπο και μην του κάνετε μαλάξεις ή τεχνητή αναπνοή.
- Ελέγξτε τη θερμοκρασία του παιδιού.
- Γδύστε το παιδί για να κατεβάσετε τη θερμοκρασία του σώματος.
- Χορηγήστε αντιπυρετικά από το ορθό (υπόθετα).
- Καταγράψετε την ώρα έναρξης του επεισοδίου, ώστε να γνωρίζετε την πραγματική του διάρκεια.
Εάν πρόκειται για 2ο επεισόδιο πυρετικών σπασμών και ο παιδίατρος έχει ήδη συνταγογραφήσει σπασμολυτικά φάρμακα, τα χορηγείτε (από το ορθό ή από το στόμα- ανάλογα το σκεύασμα) ,εάν οι σπασμοί δεν σταματήσουν μέσα σε 10 λεπτά.
Μεταφέρετε το παιδί στο νοσοκομείο ή καλέστε ασθενοφόρο αν:
- Είναι το πρώτο επεισόδιο πυρετικών σπασμών.
- Το παιδί είναι ηλικίας κάτω των 12 μηνών.
- Οι σπασμοί εμφανίζονται μετά από μερικές μέρες που το παιδί είναι άρρωστο.
- Το παιδί παρουσιάσει περισσότερα από ένα επεισόδιο σπασμών μέσα σε ένα 24ωρο.
- Οι σπασμοί διαρκέσουν πάνω από 15 λεπτά.
- Το παιδί παρουσιάσει σπασμούς μόνο σε μία πλευρά του σώματος.
- Το παιδί δεν συνέλθει μετά από μερικά λεπτά.
- Το παιδί μετά τους σπασμούς παρουσιάσει παράλυση σε ένα μέρος του σώματος.
Σε κάθε περίπτωση πυρετικών σπασμών απαιτείται κλινική εξέταση από παιδίατρο, προκειμένου να αποκλειστεί κάποια σοβαρή εμπύρετη λοίμωξη, όπως μηνιγγίτιδα ή εγκεφαλίτιδα. Στο πρώτο επεισόδιο πυρετικών σπασμών συνήθως απαιτείται νοσηλεία στο νοσοκομείο, για διερεύνηση αλλά και για εκπαίδευση των γονέων στην διαχείριση ενός νέου επεισοδίου πυρετικών σπασμών.
Παιδιά με απλούς πυρετικούς σπασμούς δεν έχουν ένδειξη για εγκεφαλογράφημα ή άλλον απεικονιστικό έλεγχο, εκτός αν παρουσίασαν σύνθετους πυρετικούς σπασμούς ή αν υπάρχουν παράγοντες κινδύνου για εμφάνιση επιληψίας.
Πρόληψη των πυρετικών σπασμών
Παρότι είναι συνήθης πρακτική η επιθετική και πρώιμη χορήγηση αντιπυρετικών σε κάθε εμπύρετο νόσημα, δεν έχει αποδειχθεί ότι προλαμβάνεται η εμφάνιση των σπασμών. Τις περισσότερες φορές οι σπασμοί συμβαίνουν κατά την άνοδο του πυρετού, πριν προλάβουν οι γονείς να συνειδητοποιήσουν ότι το παιδί έχει υψηλό πυρετό ή ακόμα και ότι έχει εμπύρετο λοίμωξη.
