Ζωο-ανθρωπονόσοι
Τα νοσήματα που είναι κοινά σε ανθρώπους και ζώα λέγονται ζωο-ανθρωπονόσοι. Ας δούμε τις πιο συνήθεις και τον τρόπο μετάδοσής τους.
Μελιταίος πυρετός-αιγοπρόβατα
Ο μελιταίος πυρετός είναι η συνηθέστερη ζωο-ανθρωπονόσος και οφείλεται σε βακτήριο που μεταδίδεται στον άνθρωπο με την κατανάλωση μη παστεριωμένου γάλακτος ή μη ώριμου τυριού. Μπορεί επίσης να μεταδοθεί και με άμεση επαφή με μολυσμένο ζώο (κυρίως αιγοπρόβατα) ή ακόμη και μέσω της εισπνοής. Τα συμπτώματα είναι δυνατό να ξεκινήσουν σταδιακά ή απότομα και περιλαμβάνουν πυρετό που μπορεί να εμφανίζεται σε ακανόνιστα χρονικά διαστήματα και δεν υποχωρεί, ιδρώτα (νυχτερινή εφίδρωση), πονοκέφαλο, αρθρίτιδα, εύκολη κόπωση και αδυναμία. Η τελική διάγνωση γίνεται με εργαστηριακές εξετάσεις και η ασθένεια θεραπεύεται με την κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή. Η βρουκέλλωση αποτελεί μία από τις συχνότερα εμφανιζόμενες ζωο-ανθρωπονόσους.
Λεΐσμανίαση –μολυσμένη σκνίπα
Η λεϊσμανίαση (η καλαζάρ) οφείλεται σε παράσιτο και μεταδίδεται στον άνθρωπο και τα ζώα με τσίμπημα μολυσμένης σκνίπας. Ως «αποθήκη» του παράσιτου στη φύση θεωρείται ο σκύλος. Οι σκύλοι θα πρέπει να εξετάζονται εργαστηριακά για λεϊσμανίαση μία φορά τον χρόνο. Υπάρχουν τρεις μορφές λεϊσμανίασης: η δερματική, η βλεννογονική και η σπλαγχνική μορφή (Καλά-αζάρ). H σπλαγχνική λεϊσμανίαση (καλά-αζάρ) είναι η πιο σοβαρή και χαρακτηρίζεται από πυρετό, ανορεξία, απώλεια βάρους και διόγκωση ήπατος και σπληνός (συνήθως ο σπλήνας είναι περισσότερο διογκωμένος από το ήπαρ).
Τοξοπλάσμωση – γάτες
Η τοξοπλάσμωση μεταδίδεται κυρίως με την κατανάλωση ωμού ή ατελώς ψημένου κρέατος, καθώς και με επαφή με μολυσμένο χώμα. Η γάτα είναι η «αποθήκη» του παθογόνου παράγοντα στη φύση, ενώ άμεσα δεν μεταδίδεται στον άνθρωπο. Τις περισσότερες φορές σε παιδιά και ενήλικες η νόσος δεν εμφανίζει συμπτώματα, εκτός και αν μειωθεί σημαντικά η ικανότητα του ανοσοποιητικού συστήματος. Σοβαρή όμως είναι η συγγενής τοξοπλάσμωση, δηλαδή η λοίμωξη του εμβρύου ή του νεογνού και προκαλείται ενδομήτρια ή κατά τη γέννηση, από το παράσιτο Toxoplasma gondii. Για την πρόληψη της τοξοπλάσμωσης θα πρέπει το κρέας να μαγειρεύεται καλά και τα λαχανικά και τα φρούτα να πλένονται σχολαστικά.
Κατά τη διάρκεια εργασιών στον κήπο και σε κάθε επαφή με χώμα πρέπει να χρησιμοποιούνται γάντια μιας χρήσης και στη συνέχεια να πλένονται τα χέρια με σαπούνι και νερό. Τα δοχεία με την άμμο υγιεινής της γάτας θα πρέπει να καθαρίζονται με καυτό νερό καθημερινά, αφού προηγουμένως φορεθούν γάντια μιας χρήσης.
Λεπτοσπείρωση- αρουραίοι
Η μολυσματική ασθένεια λεπτοσπείρωση, γνωστή και σαν «πυρετός των αγρών», προκαλείται από ένα συγκεκριμένο τύπο βακτηρίου που ονομάζεται Λεπτόσπειρα. Η ασθένεια προκαλεί ίκτερο και καταστροφή του ήπατος και μεταδίδεται από αρουραίους, καθώς και από κουνάβια, ρακούν, αλεπούδες και άλλα ζώα. Περισσότερα κρούσματα σημειώνονται στην ύπαιθρο, σε ανθρώπους που ασχολούνται με αγροτικές και κτηνοτροφικές εργασίες. Σε περίπτωση που η μόλυνση προχωρήσει, τα ποσοστά θνησιμότητας «εκτοξεύονται», ακόμη και με λήψη θεραπείας. Υπολογίζεται ότι περίπου 7 με 10 εκατ. άνθρωποι προσβάλλονται κάθε χρόνο από την ασθένεια.
Λύσσα- σκύλοι κ.α.
Η θανατηφόρα ασθένεια της λύσσας μπορεί να μετατρέψει ένα άκακο σκυλί σε θανάσιμο κίνδυνο για τους ανθρώπους που θα δαγκώσει. Αν και συχνά συνδέεται με τα σκυλιά, η λύσσα προσβάλει και άλλα ζώα όπως είναι οι λύκοι και οι γάτες. Ο ιός που προσβάλει το νευρικό σύστημα, μεταδίδεται από δάγκωμα και από το σάλιο ζώων που πάσχουν, με σημείο του δέρματος που έχει κάποια πληγή. Από τη στιγμή που θα εμφανιστούν συμπτώματα, η θεραπεία σπάνια είναι αποτελεσματική και ο θάνατος είναι σχεδόν βέβαιος.
Ν.Lyme –κρότωνες (τσιμπούρια)
Πρόκειται για μια πολυσυστηματική διαταραχή η οποία προκαλείται από τη σπειροχαίτη Borrelia burgdorferi, που μεταδίδεται μέσω κροτώνων (τσιμπουριών). Εμφανίζεται συχνότερα την άνοιξη και το καλοκαίρι, όταν οι κρότωνες (τσιμπούρια) κυρίως των ελαφιών, είναι περισσότερο δραστήριοι. Η άμεση αφαίρεση των κροτώνων από το δέρμα, πριν προσκολληθούν ή αποκτήσουν πρόσβαση στη ροή του αίματος (δηλαδή, στις πρώτες 24 έως 48 ώρες), μειώνει τον κίνδυνο της μετάδοσης.
Βουβωνική πανώλη – Αρουραίοι
Οι ψύλλοι των αρουραίων και των άλλων τρωκτικών μεταφέρονται στον άνθρωπο όταν τα τρωκτικά πεθάνουν. Όταν οι ψύλλοι αυτοί τσιμπήσουν τον άνθρωπο, το βακτήριο Yersinia pestis μεταδίδεται στον άνθρωπο και προκαλεί την ασθένεια. Τα συμπτώματα της βουβωνικής πανώλης είναι υψηλός πυρετός, ρίγη, μυϊκοί πόνοι, γάγγραινα στα δάχτυλα των ποδιών, των χεριών και στην άκρη της μύτης.
Ελονοσία – Κουνούπι
Τα κουνούπια έχουν οδηγήσει στο θάνατο περισσότερους ανθρώπους κι από όλους τους πολέμους μαζί, σε όλη την ανθρώπινη ιστορία. Η ελονοσία είναι μια ασθένεια που μεταφέρεται με τα κουνούπια, προκαλείται από παρασιτικά πρωτόζωα και εξακολουθεί ακόμη και σήμερα να αποβαίνει μοιραία για πολλούς ανθρώπους σε όλο τον κόσμο. Η ασθένεια μεταδίδεται από θηλυκά μολυσμένα κουνούπια που ανήκουν στο γένος των ανωφελών, τα οποία με το τσίμπημά τους μεταδίδουν στον άνθρωπο το παράσιτο. Το παράσιτο στη συνέχεια μεταφέρεται στο ήπαρ όπου και αναπαράγεται. Τα συνήθη συμπτώματα είναι πυρετός, εφίδρωση, ρίγη, κακουχία, μυαλγίες, πονοκέφαλος, διάρροια, βήχας, ίκτερος, σύγχυση και σπασμοί.
Δάγγειος πυρετός – Ιός του Δυτικού Νείλου – Ιός Chikungunya- Ιος Zika- Κουνούπι
Το φαινόμενο του θερμοκηπίου, η μετανάστευση των πληθυσμών και σύνθετες επιδημιολογικές παράμετροι έχουν τροποποιήσει τη συμπεριφορά των ιών. Κάθε χρόνο σε παγκόσμια βάση ανακαλύπτονται νέοι ιοί που μεταδίδονται με τα κουνούπια και μπορούν να προκαλέσουν λοιμώξεις, άλλοτε ήπιες και άλλοτε πιο σοβαρές.
Φυματίωση των βοοειδών – Βοοειδή
Η ασθένεια προκαλείται από το μικρόβιο που ονομάζεται Mycobacterium bovis, το οποίο μεταφέρουν οι αγελάδες, τα ελάφια και οι βίσωνες. Ο πλέον συνηθισμένος τρόπος μετάδοσης της ασθένειας είναι μέσω της κατανάλωσης μη παστεριωμένων γαλακτοκομικών προϊόντων από μολυσμένα ζώα. Τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα μοιάζουν με εκείνα της φυματίωσης και η ασθένεια προσβάλλει τους πνεύμονες, τους λεμφαδένες και άλλα μέρη του σώματος.
Ψιττάκωση – Παπαγάλοι
Η ψιττάκωση, γνωστή και ως ψιττακίωση ή νόσος των παπαγάλων, προσβάλλει τους παπαγάλους των ειδών parakeets και macaws, χωρίς να εμφανίζει συμπτώματα. Στον άνθρωπο όμως τα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν πυρετό, ρίγος, πνευμονία καικεφαλαλγία. Η ασθένεια μεταδίδεται στον άνθρωπο με το βακτήριο Chlamydophila μέσω της εισπνοής των αποξηραμένων περιττωμάτων των μολυσμένων πουλιών.
Λέπρα – Αρμαδίλοι
Ορισμένοι αρμαδίλοι μεταφέρουν λέπρα (νόσος του Χάνσεν). Παρόλο που είναι απίθανο να κολλήσει ένας άνθρωπος την ασθένεια από τα ζώα αυτά, η απειλή δεν είναι αμελητέα. Για την ακρίβεια, στη Φλόριντα, εμφανίστηκαν φέτος κάποια περιστατικά λέπρας τα οποία ανησύχησαν τους ειδικούς, οι οποίοι και συνέστησαν στους κατοίκους να μην πλησιάζουν τους αρμαδίλους, παρόλο που επίσημα η έξαρση της ασθένειας αποδόθηκε γενικώς στα ζώα. Η νόσος του Χάνσεν προκαλεί στον άνθρωπο σοβαρές δυσμορφίες και νευρολογικές βλάβες στα άκρα.
Κυστικέρκωση – χοίροι
Η κυστικέρκωση είναι στην πραγματικότητα μια παρασιτική μόλυνση των ιστών που προκαλείται από τις προνύμφες της ταινίας Τaenia solium, αλλά οι άνθρωποι μπορεί επίσης να μολυνθούν καταναλώνοντας χοιρινό κρέας που δεν έχει ψηθεί καλά, Η κυστικέρκωση μεταδίδεται από άνθρωπο σε άνθρωπο μέσω των κοπράνων, όταν δεν τηρούνται οι κανόνες υγιεινής κατά την παρασκευή του φαγητού. Η ασθένεια προκαλεί επιληπτικές κρίσεις σε ενήλικες σε αναπτυσσόμενες χώρες που καταναλώνεται πολύ χοιρινό κρέας.
Ελεφαντίαση – Σκουλήκια
Οι ασκαρίδες προκαλούν ελεφαντίαση, μια ασθένεια που προσβάλλει τη λέμφο και προκαλεί γιγάντωση των άκρων κυρίως. Η ασθένεια προκαλεί έντονο πόνο και παράλυση. Το παράσιτο μεταδίδεται στον άνθρωπο από τα κουνούπια.
E- coli, γρίπη– Ζωολογικοί κήποι οικόσιτων κι άλλων ζώων
Στο εξωτερικό κυρίως υπάρχουν ζωολογικοί κήποι που φιλοξενούν οικιακά καθώς και κάποια άγρια ζώα, τα οποία οι επισκέπτες μπορούν να ακουμπούν και να ταΐζουν. Παρόλο που σαν ιδέα είναι καλή γιατί φέρνει τον άνθρωπο και ιδιαίτερα τα παιδιά πιο κοντά στα ζώα, κρύβει και κάποιους κινδύνους καθώς με αυτό τον τρόπο μεταδίδεται ο e- coli. Τα συνήθη συμπτώματα από τον e- coli είναι διάρροια που μπορεί να οδηγήσει σταδιακά σε βλάβη στους νεφρούς και τελικά στο θάνατο, αν δεν αντιμετωπιστεί εγκαιρα.
Τοξοκαρίωση – Σκυλιά
Ο σκύλος είναι ο καλύτερος φίλος του ανθρώπου αλλά κάποιες φορές είναι φορέας κάποιων ασθενειών όπως η τοξοκαρίωση. Τα συμπτώματα της ασθένειας αυτής είναι πυρετός, πόνος στην κοιλιακή χώρα και αλλαγές στη συμπεριφορά. Μεταδίδεται με τα αυγά των παρασίτων.
Πυρετός και μυϊκοί πόνοι – Χάμστερ
Τα χάμστερ είναι φορείς του μικροβίου Lymphocytic Choriomeningitis (LCMV). Ωστόσο, δεν μολύνονται όλοι όσοι εκτίθενται στο μικρόβιο αυτό. Ορισμένοι βέβαια αναπτύσουν συμπτώματα όπως πυρετό, ακαμψία αυχένα, κακουχία, ανορεξία, πόνο στους μυς, πονοκέφαλο, ναυτία και εμετό. Το μικρόβιο μεταδίδεται από τα ούρα, τα σάλια ή το υλικό από τη φωλιά των τρωκτικών αυτών.
Σαλμονέλα – σαύρα crested gecko (Rhacodactylus ciliatus)
Οι συγκεκριμένες σαύρες μπορεί να μεταδώσουν στον άνθρωπο σαλμονέλα, όπως έχει παρατηρηθεί στις ΗΠΑ. Τα συνήθη συμπτώματα περιλαμβάνουν εμετό, διάρροια, πυρετό και πόνο στην κοιλιακή χώρα. Έρευνες έχουν δείξει ότι ακόμη και οι σαύρες εκείνες που είναι φαινομενικά υγιείς μπορεί να είναι φορείς και για το λόγο αυτό συνιστάται ιδιαίτερη προσοχή σε περίπτωση που αγοράσετε μια τέτοια σαύρα για ζώο συντροφιάς.
Πυρετός Q – Πρόβατα, κατσίκες, κ.α.
Η ασθένεια οφείλεται στο βακτήριο Coxiella burnetii, που βρίσκεται στις αγελάδες, τα πρόβατα και τις κατσίκες. Στον άνθρωπο μεταδίδεται με το γάλα, τα ούρα ή τα κόπρανα των μολυσμένων ζώων. Τα συνήθη συμπτώματα περιλαμβάνουν υψηλό πυρετό, ρίγη, διάρροια, ναυτία με εμετό, πόνο στο στήθος και στην κοιλιακή χώρα.
Τριχίνωση – Σκουλήκια στους χοίρους
Η τριχίνωση προκαλείται από τις προνύμφες του Trichinella ringworm που συνήθως έχουν οι χοίροι. Στον άνθρωπο μεταδίδεται με την κατανάλωση ωμού ή μη καλοψημένου κρέατος από μολυσμένο ζώο. Τα συνήθη συμπτώματα περιλαμβάνουν ναυτία, διάρροια, εμετό και πόνο στην κοιλιά.
Νόσος από αμυχή γάτας –Γάτα
Η ασθένεια μεταδίδεται μέσω της αγαπημένης συνήθειας της γάτας να γλύφει και να γραντζουνά. Η Bartonella henselae, μεταδίδεται από την γραντζουνιά και προκαλεί πρησμένους λεμφαδένες στον άνθρωπο.
Σαλμονέλα – Χελώνες
Μια αθώα φαινομενικά χελώνα μπορεί να είναι φορέας του βακτηρίου της σαλμονέλας. Τα ζώα αυτά μπορεί να φαίνονται απολύτως υγιή αλλά παρόλα αυτά να είναι φορείς διαφόρων ασθενειών. Οι περισσότεροι άνθρωποι μολύνονται από το νερό στο οποίο ζουν οι χελώνες.
Ψύλλοι-Σκύλοι, γάτες
Oι ψύλλοι είναι μικρά, άπτερα αρθρόποδα έντομα, καφέ ή κοκκινωπού χρώματος, με επίπεδο σώμα, που τρέφονται με αίμα από πτηνά και θηλαστικά (σκύλους, γάτες, τρωκτικά), συμπεριλαμβανομένου του ανθρώπου. Κοινό χαρακτηριστικό των ψύλλων είναι ότι μπορούν να πραγματοποιήσουν μεγάλα άλματα αναλογικά με το μέγεθός τους, έως και 20 εκ. καθέτως ή έως και 40 εκ. οριζοντίως. Προκαλούν αλλεργικές δερματικές αντιδράσεις με έντονο κνησμό.
Ringworm από μικρά σκυλάκια και γατάκια.
Το ringworm οφείλεται σε έναν μύκητα και προκαλεί στους ανθρώπους ένα φολιδωτό, κοκκινωπό, κυκλικό εξάνθημα στο δέρμα ή ένα φαλακρό “μπάλωμα” στο τριχωτό της κεφαλής. Μερικά ενήλικα κατοικίδια ζώα, συνήθως γάτες, συχνά δεν παρουσιάζουν συμπτώματα ringworm. Αλλά μεταδίδεται εύκολα, αγγίζοντας ένα μολυσμένο κατοικίδιο ζώο. Ο μύκητας υπάρχει επίσης στο χώμα του κήπου, όπου οι γάτες και τα σκυλιά μπορεί να έχουν κάνει την ανάγκη τους.