Σκαφοειδής θώρακας (Χοανοειδής θώρακας ή θώρακας των υποδηματοποιών)

από togastav | Απρ 1, 2021 | Γενικά

Οδοντικό τραύμα – Ολική εκγόμφωση οδόντος

από togastav | Ιαν 31, 2021 | Γενικά

Στη βρεφική, παιδική και εφηβική ηλικία συμβαίνουν συχνά ατυχήματα στην στοματική κοιλότητα. Το πιο δραματικό είδος τραυματισμού είναι η ολική εκγόμφωση, δηλαδή η ολική έξοδος του δοντιού από τη θέση του στο φατνίο. Τα δόντια που πιο συχνά φεύγουν από την θέση τους στα ατυχήματα είναι οι κεντρικοί τομείς της άνω γνάθου.

Αν η απώλεια οδόντος αφορά νεογιλό (βρεφικό) δόντι δεν υπάρχει ιδιαίτερο πρόβλημα. Τα νεογιλά δόντια δεν επανεμφυτεύονται για να μην τραυματιστούν τα μόνιμα δόντια που δεν έχουν ακόμη ανατείλει.

Η αντιμετώπιση της εκγόμφωσης ενός μόνιμου δοντιού είναι η άμεση επανατοποθέτηση του δοντιού στο φατνίο (επανεμφύτευση). Η επιτυχία της επανεμφύτευσης εξαρτάται από τη διατήρηση της ζωτικότητας των κυττάρων του περιοδοντίου και κυρίως από τον χρόνο που μεσολαβεί μεταξύ τραυματισμού και επανατοποθέτησης του δοντιού. H επανατοποθέτηση του δοντιού που έχει φύγει από το φατνίο, πρέπει να γίνει μέσα σε 30 λεπτά. Μετά την πάροδο 60 λεπτών το ποσοστό επιτυχίας μειώνεται σημαντικά.

Ποιες είναι οι σωστές ενέργειες που πρέπει να γίνουν αμέσως μετά το ατύχημα, προκειμένου να σωθεί το δόντι που «έφυγε» και να επανεμφυτευθεί επιτυχώς;

• Πρέπει άμεσα να βρεθεί το απωλεσθέν δόντι. Πρέπει να κρατιέται από την φαρδιά επιφάνειά του και όχι από την ρίζα.
• Ξεπλένεται το δόντι προσεκτικά χωρίς ισχυρή πίεση με νερό της βρύσης για 10 sec και με ήπιες κινήσεις επανατοποθετείται το δόντι στη θέση του μέσα στο φατνίο και συγκρατείται στη θέση του με μία γάζα ή μαντήλι.
• Αν δεν είναι δυνατή η άμεση επανατοποθέτηση του δοντιού τότε πρέπει το δόντι πρέπει να διατηρηθεί μέχρι την μεταφορά του στο οδοντιατρείο σε κρύο γάλα. Αν δεν υπάρχει γάλα τότε μπορεί να διατηρηθεί υγρό το δόντι με σάλιο ή φυσιολογικό ορό. Όταν φθάσει ο ασθενής στο οδοντιατρείο ο παιδοδοντίατρος/οδοντίατρος το επανατοποθετεί και το ακινητοποιεί με ειδικό νάρθηκα για 7-10 ημέρες περίπου.

Συμπερασματικά η πρόγνωση της διατήρησης του δοντιού είναι συνάρτηση του χρόνου παραμονής του, εκτός φατνίου, σε υγρό περιβάλλον, του μέσου διατήρησής του μέχρι την επανεμφύτευση και του βαθμού ανάπτυξης της ρίζας του.

Ανάλογα την εμβολιαστική κάλυψη του παιδιού και το είδος του ταυματισμού είναι δυνατόν να απαιτείται χορήγηση αντιτετανικού ορού ή/και αναμνηστικής δόσης αντιτετανικού εμβολίου.

Πρόληψη  οδοντικών τραυματισμών

Η πρόληψη των οδοντικών τραυματισμών δεν είναι πάντα εφικτή και ιδιαίτερα στην προσχολική ηλικία. Γι αυτό είναι απαραίτητη η στενή επίβλεψη των νηπίων και η διαμόρφωση ασφαλών χώρων που κινούνται και παίζουν τα νήπια.

Για την παιδική και εφηβική ηλικία είναι σημαντική η οργάνωση αθλητικών δραστηριοτήτων σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα, η χρήση προστατευτικών ναρθήκων των δοντιών κατά τη διάρκεια αθλημάτων (π.χ. basket, ποδόσφαιρο) και η έγκαιρη ορθοδοντική θεραπεία σε περιπτώσεις πρόταξης των άνω κεντρικών δοντιών.

Τέλος για όλες τις ηλικίες είναι απαραίτητη η εφαρμογή των διεθνών κανόνων κυκλοφορίας με τροχοφόρα (ζώνη ασφαλείας, κράνη).

Συχνές παθήσεις δοντιών στα βρέφη και παιδιά

από togastav | Ιαν 28, 2021 | Γενικά

Συχνές παθήσεις δοντιών στα βρέφη και παιδιά – Φροντίδα δοντιών και πρόληψη οδοντικών προβλημάτων

     Τερηδόνα

Τα παιδικά δόντια (νεογιλά και μόνιμα) είναι πολύ ευαίσθητα στην τερηδόνα. Η τερηδόνα είναι μια ασθένεια που προκαλεί το σταδιακό σάπισμα του δοντιού και τελικά, αν αφεθεί χωρίς θεραπεία, την ολοσχερή καταστροφή του.

 Ουλίτιδα

Μια άλλη πάθηση που προσβάλλει πολύ συχνά τα παιδικά δόντια είναι η ουλίτιδα (επιφανειακή φλεγμονή στα ούλα, τα οποία είναι ερεθισμένα και ματώνουν).
Ευτυχώς στα παιδιά η ουλίτιδα δεν προκαλεί συνήθως μόνιμες βλάβες ή απώλεια των δοντιών. Αν δεν θεραπευτεί όμως έγκαιρα, μπορεί να εγκατασταθεί και στη μόνιμη οδοντοφυΐα και να συνοδεύει το άτομο ακόμα και στην ενηλικίωσή του.

 Eφηβική περιοδοντίτιδα

H εφηβική περιοδοντίτιδα είναι μια σπάνια, αλλά αρκετά επιθετική μορφή περιοδοντίτιδας που προσβάλλει εφήβους και οφείλεται στην ορμονική έκρηξη της εφηβικής ηλικίας.

 Μελανή χρωστική

 Η μελανή χρωστική εμφανίζει τα δόντια με καφέ ή μαύρα στίγματα, τα οποία  μπορεί να εμφανίζονται ως φαρδιές λωρίδες ή να καλύπτουν και όλη την επιφάνεια του δοντιού. Συμβαίνει σε περιοχές των δοντιών που δεν βουρτσίζονται σωστά. Τα δόντια αυτά φαίνονται χαλασμένα, αλλά δεν είναι. Η μελανή χρωστική έχει συσχετισθεί με χαμηλό τερηδονικό κίνδυνο στα παιδιά. Συχνά αποτελεί αισθητικό πρόβλημα και αιτία επίσκεψης στο παιδοοδοντιατρείο. Παρότι καθαρίζονται τα δόντια από τον παιδοδοντίατρο, η χρωστική επανεμφανίζεται αρκετά σύντομα μετά την αφαίρεση της. Το σωστό βούρτσισμα και η χρήση οδοντικού νήματος σταδιακά θα απαλλάξουν το στόμα του παιδιού  από τη μελανή χρωστική.

Τρίξιμο δοντιών

Είναι μια κατάσταση συνήθης στα παιδιά μέχρι περίπου την ηλικία των 10-12 ετών και σχετίζεται με ψυχολογικό stress. Παρατηρείται συχνότερα στα μικρά παιδιά ηλικίας 4-5 ετών και ιδίως κατά τη διάρκεια του νυχτερινού ύπνου. Μέχρι την ηλικία των 12 ετών δεν χρειάζεται ειδική αντιμετώπιση. Αν όμως συνεχιστεί πέρα από την ηλικία των 12-13 ετών, είναι δυνατόν να τριφτούν οι μασητικές επιφάνειες των δοντιών, οπότε και θα πρέπει να αντιμετωπιστεί με την κατασκευή ενός νάρθηκα.

 Υπενασβεστίωση

Η υπενασβεστίωση είναι μία βλάβη των δοντιών που περιλαμβάνει κηλίδες άσπρες, κίτρινες ή καφέ πάνω στα δόντια, οι οποίες  προκαλούν αισθητικό πρόβλημα και προκαλούν ευαισθησία στο παιδί, ακόμη και όταν πίνει νερό ή βουρτσίζει τα δόντια του. Το σημαντικό είναι ότι τα δόντια που εμφανίζουν υπενασβεστίωση μπορεί να τερηδονιστούν ή να σπάσουν πολύ γρήγορα. Η αιτία της πάθησης αυτής δεν είναι πλήρως διευκρινισμένη. Ενοχοποιούνται διάφοροι  περιβαλλοντικοί παράγοντες (τοξίνες από τον θηλασμό, λοιμώξεις, χαμηλό βάρος γέννησης, λήψη αντιβιοτικών, καισαρική τομή κ.α)  που επιδρούν κατά την περίοδο που διαπλάθεται η αδαμαντίνη (σμάλτο) με αποτέλεσμα να λείπει από την αδαμαντίνη η κατάλληλη ποσότητα μετάλλων.

Εφόσον τα νεογιλά δόντια θα αλλάξουν, τι πειράζει αν χαλάσουν;

Πολλοί γονείς νιώθουν δυσάρεστη έκπληξη όταν μαθαίνουν πως το παιδί τους, ηλικίας 3 ετών έχει χαλασμένα δόντια και χρειάζεται θεραπεία!
Αρκετοί γονείς επίσης σκέφτονται ότι τα νεογιλά δόντια είναι προσωρινά, καθώς θα αντικατασταθούν αργότερα από τα μόνιμα, οπότε δεν χρειάζεται να ασχοληθούν με την θεραπεία τους. Αυτό όμως είναι λάθος. Τα νεογιλά δόντια αποτελούν τους οδηγούς για τη σωστή ανατολή και διευθέτηση των μόνιμων δοντιών. Το σάπισμα και η πρόωρη απώλεια των νεογιλών δοντιών μπορεί να προκαλέσει ορθοδοντικές ανωμαλίες, διαταραχές στην διάπλαση των μονίμων δοντιών, αλλά και γενικότερες συνέπειες στη μάσηση, τη φώνηση, τη σωματική και ψυχική υγεία του παιδιού.
Άλλωστε, για μία μεγάλη χρονική περίοδο στο στόμα του παιδιού συνυπάρχουν παιδικά και μόνιμα δόντια. Εάν υπάρχουν προβλήματα στα παιδικά δόντια, αυτά εύκολα μπορούν να μεταδοθούν και στα μόνιμα. Οπότε τα νεογιλά δόντια χρήζουν προσοχής και φροντίδας από την ανατολή τους.

 Η φροντίδα των δοντιών του βρέφους

Η φροντίδα των δοντιών αρχίζει με την εμφάνιση του πρώτου δοντιού. Ο καθαρισμός γίνεται αρχικά με γάζα και νερό, στην συνέχεια με ένα γάντι δαχτύλου και νερό και μεγαλώνοντας χρησιμοποιούμε μια μαλακή οδοντόβουρτσα και ποσότητα οδοντόπαστας περιεκτικότητας σε φθόριο 1000ppm σε ελάχιστη ποσότητα (ίχνος), δύο φορές την ημέρα, η μία εκ των οποίων πρέπει να είναι οπωσδήποτε το βράδυ.

Μητρικός θηλασμός – Χρήση Μπιμπερό – τερηδόνα

Ο συνεχής και παρατεταμένος νυκτερινός μητρικός θηλασμός μετά την ηλικία των 18 μηνών και η παρατεταμένη χρήση μπιμπερό, που περιέχει γάλα ή ζαχαρώδη ροφήματα, μπορεί να προκαλέσουν την εμφάνιση τερηδόνας βρεφικής ηλικίας. Για την σχέση του παρατεταμένου νυχτερινού μητρικού θηλασμού και της βρεφικής τερηδόνας υπάρχουν αντικρουόμενα επιστημονικά δεδομένα. Για τον λόγο αυτόν ο συνεχής νυκτερινός μητρικός θηλασμός πρέπει να αποφεύγεται μετά από την ανατολή των πρώτων 10 νεογιλών δοντιών. Σε περίπτωση που η μητέρα θέλει να εξακολουθήσει να θηλάζει, θα πρέπει να καθαρίζει προσεκτικά το στόμα και τα δόντια του παιδιού από τα υπολείμματα γάλακτος. Η χρήση του μπιμπερό πρέπει να διακόπτεται μέχρι την ηλικία των 18-24 μηνών και σε καμία περίπτωση δεν πρέπει το παιδί να κοιμάται με μπιμπερό που περιέχει οτιδήποτε άλλο εκτός από νερό. Επίσης πρέπει να γνωρίζουμε ότι  καταλυτικό ρόλο στην έναρξη της τερηδόνας παίζει η μόλυνση του βρέφους με τα στοματικά μικρόβια. Για αυτό η μητέρα πρέπει να φροντίσει την δική της στοματική υγιεινή, έτσι ώστε να μην  μεταδοθούν με το σάλιο στο μωρό αυτά τα μικρόβια, καθώς επίσης πρέπει να αποφεύγονται τα φιλιά στόμα με στόμα.

 Διατροφή – τερηδόνα

Τροφές πλούσιες σε ζάχαρη που κολλάνε πολύ εύκολα στα δόντια όπως, τα γλυφιτζούρια, οι καραμέλες, οι σοκολάτες πρέπει να καταναλώνονται με μέτρο, όπως επίσης και οι τροφές πλούσιες σε άμυλο όπως τα πατατάκια και το ψωμί τα οποία  τείνουν να κολλούν ανάμεσα στα δόντια. Ακόμη ροφήματα πλούσια σε ζάχαρη όπως τα αναψυκτικά πρέπει να αποφεύγονται, ενώ το λεμόνι και παρόμοιες τροφές υψηλές σε οξέα πιθανόν να διαβρώσουν το σμάλτο των δοντιών. Μετά την κατανάλωση των παραπάνω τροφών πρέπει να ακολουθεί σχολαστικό βούρτσισμα και καθαρισμός δοντιών.

Οδοντοφυΐα στα βρέφη

από togastav | Ιαν 27, 2021 | Γενικά

Ο άνθρωπος, όπως τα περισσότερα θηλαστικά, ανήκει στα διφυόδοντα. Δηλαδή κατά τη διάρκεια της ζωής του αποκτά δύο γενιές δοντιών. Η πρώτη γενιά δοντιών είναι τα παιδικά, τα οποία ονομάζονται νεογιλά ή προσωρινά. Η δεύτερη γενιά δοντιών είναι τα δόντια των ενηλίκων, τα οποία ονομάζονται μόνιμα. Επίσης ο άνθρωπος ανήκει στα ετερόδοντα. Στα ζώα δηλαδή, των οποίων τα δόντια δεν είναι όμοια μεταξύ τους, αλλά διαφέρουν σε μορφή, μέγεθος και λειτουργικότητα, ανάλογα με την γνάθο και την περιοχή της γνάθου στην οποία βρίσκονται.

Πότε εμφανίζονται τα πρώτα δόντια στο βρέφος;

Τα πρώτα δόντια, τα νεογιλά όπως ονομάζονται, εμφανίζονται συνήθως στην ηλικία των 4-7 μηνών. Υπάρχουν βρέφη που έχουν δόντι από την μέρα της γέννησης τους, υπάρχουν βρέφη που μπορεί να αποκτήσουν το πρώτο τους δόντι νωρίτερα από την ηλικία των 4 μηνών και υπάρχουν και βρέφη που θα γιορτάσουν τα πρώτα τους γενέθλια χωρίς να έχουν ούτε ένα δόντι.

Τα δόντια που συνήθως θα εμφανιστούν πρώτα είναι οι δυο κάτω μέσοι τομείς (δυο δόντια στην μέση ακριβώς της κάτω γνάθου). Πιο σπάνια μπορεί να ανατείλουν πρώτα οι μέσοι τομείς της άνω γνάθου ή ακόμη σπανιότερα οι πλάγιοι τομείς.

Πόσα δόντια θα αποκτήσει ένα βρέφος;

Μέχρι την ηλικία των 3 ετών το νήπιο θα αποκτήσει όλα τα νεογιλά του δόντια. Αυτά είναι συνολικά 20. Η συνήθης σειρά ανατολής είναι: οι 2 κάτω και 2 άνω κεντρικοί τομείς και οι 2 κάτω και 2 άνω πλάγιοι τομείς. Ακολουθούν οι 2 κάτω και οι 2 άνω πρώτοι γομφίοι, τα δόντια δηλαδή που αλέθουν την τροφή και στην συνέχεια ανατέλλουν οι 2 κάτω και 2 άνω κυνόδοντες (τα μυτερά δόντια). Οι κυνόδοντες εμφανίζονται στην ηλικία περίπου των 18 μηνών και τέλος ακολουθούν οι 2 άνω και οι 2 κάτω δεύτεροι γομφίοι. Έτσι στην ηλικία των 2.5-3 χρονών το νήπιο θα έχει 20 δόντια, δέκα για κάθε σιαγόνα (4 τομείς, 2 κυνόδοντες και 4 γομφίους). Τα νεογιλά δόντια διατηρούνται στη στοματική κοιλότητα έως την ηλικία των 5 με 7 ετών, οπότε αρχίζει η σταδιακή απόπτωσή τους και η αντικατάσταση τους από τα μόνιμα δόντια, τα οποία είναι συνολικά τριάντα δύο (32). Το τελευταίο νεογιλό δόντι πέφτει από το στόμα περίπου στην ηλικία των 11-12 χρόνων.

Σημαντική καθυστέρηση στην ανατολή των δοντιών μπορεί να οφείλεται σε παθολογικές καταστάσεις όπως:

• Έγκλειστα δόντια
• Σύνδρομο Down
• Κρανιοπροσωπική δυσπλασία
• Συγγενής υποθυρεοειδισμός
• Νόσος Gaucher
• Οστεοπέτρωση
• Ραχίτιδα

Υπάρχουν συμπτώματα  κατά την ανατολή των δοντιών στα βρέφη;

Η διαδικασία ανατολής της βρεφικής οδοντοφυΐας είναι εξατομικευμένη. Τόσο οι ενοχλήσεις, όσο και η ένταση των συμπτωμάτων ποικίλουν σημαντικά σε κάθε παιδί. Κάποια μωρά παρουσιάζουν μόνο ελάχιστα ή καθόλου συμπτώματα. Κάποια άλλα ταλαιπωρούνται περισσότερο, εμφανίζοντας σειρά συμπτωμάτων. Ωστόσο, τα περισσότερα μωρά όταν βγάζουν δόντια εμφανίζουν μια ήπια ενόχληση.

Ας δούμε ποια είναι τα πιο συχνά προβλήματα της οδοντοφυΐας:

• Σιελόρροια. Όταν το βρεφάκι αρχίζει να βγάζει δόντια τρέχουν τα σάλια του. Η σιελόρροια δεν είναι αποτέλεσμα μόνο της οδοντοφυΐας. Οι σιελογόνοι αδένες σε αυτήν την ηλικία παράγουν αρκετό σάλιο, που δεν προλαβαίνει το μωρό να το καταπίνει. Έτσι η οδοντοφυΐα συμπίπτει με την αυξημένη σιελόρροια της ηλικίας αυτής και μπορεί να την επιτείνει.
• Εξάνθημα στα μάγουλα και στο πηγούνι λόγω της σιελόρροιας. Κατά την ανατολή των δοντιών συχνά τα παιδιά τρίβουν τα μάγουλα τους , τρίβουν τα μάτια τους ή τραβούν τα αυτιά τους.
• Συνεχές μάσημα κάθε αντικειμένου που βρίσκεται στο χέρι τους.
• Ανήσυχη συμπεριφορά, σχετική ευερεθιστότητα, μειωμένη όρεξη, μαλακές κενώσεις.
• Ήπιες διαταραχές ύπνου και συχνές αφυπνίσεις.
• Ήπια αιμορραγία από τα ούλα. Καθώς ανατέλλει το δόντι, μπορεί να δημιουργήσει μία μικρή φυσαλίδα γεμάτη με αίμα ή ένα αιμάτωμα, μία σταθερή περιοχή με μία μικρή ποσότητα αίματος παγιδευμένη μέσα στα ούλα. Αυτή η φυσαλίδα μπορεί να σκάσει και να παρατηρήσουμε μία μικρή ποσότητα αίματος στο στόμα του παιδιού. Συνήθως η συσσώρευση αίματος εξαφανίζεται όταν τελικά ανατείλει το δόντι.

Πυρετός δεν προκαλείται από την οδοντοφυΐα. Γι’ αυτό οποιαδήποτε πυρετική κίνηση άνω των 37,5 οC δεν πρέπει να αποδίδεται στην έκφυση των δοντιών, αλλά πρέπει να αναζητείται άλλη αιτία που προκαλεί πυρετό.

  Πώς όμως μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τα παραπάνω συμπτώματα;

Σκουπίζουμε τα σάλια από το πρόσωπο του παιδιού με μαλακό πανί, γιατί μερικές φορές μπορεί να προκαλέσουν  εξάνθημα στο πρόσωπο. Επίσης μπορούμε να εφαρμόσουμε μία προστατευτική κρέμα προσώπου.

Δίνουμε κάτι σκληρό να βάζει στο στόμα του. Υπάρχουν αρκετά μασητικά βοηθήματα στην αγορά, αλλά καλό είναι να αποφύγουμε αυτά που έχουν υγρό στο εσωτερικό τους, γιατί αν σπάσουν, πιθανόν το υγρό να μην είναι ασφαλές για το παιδί.  Επίσης πρέπει να μην είναι πολύ μικρά, έτσι ώστε να μην υπάρχει κίνδυνος κατάποσης. Μπορούμε επίσης να κάνουμε μασάζ στα ούλα του παιδιού με τα δάχτυλα ή να τα τρίψουμε με ένα κρύο βρεγμένο πανί.

Ένας άλλος τρόπος σχετικής ανακούφισης των επώδυνων ούλων είναι η χρήση gel με ανακουφιστική δράση, ειδικά σχεδιασμένου για μωρά κατά την οδοντοφυΐα. Εάν διατηρήσουμε το gel στο ψυγείο, θα προσφέρει ταυτόχρονα και μία δροσιστική αίσθηση. Επίσης μπορούμε να εφαρμόσουμε τη γέλη, απευθείας πάνω σε ένα μασητικό παιχνίδι, στα σημεία που έρχονται σε άμεση επαφή με τα ούλα.

Μια καλή ιδέα για ανακούφιση είναι η προσφορά κρύων και μαλακών τροφών όπως πουρέ μήλου, smoothies, κρύες μπανάνες ή γιαούρτι με φρούτα.

Και μην ξεχνάμε ότι κατά την περίοδο αυτή, πρέπει να προσφέρουμε στο μωρό ακόμα περισσότερα χάδια από ό,τι συνήθως και σίγουρα, εκείνο θα βρει ανακούφιση, ηρεμία και ανάπαυση στη ζεστή μας αγκαλιά. Επίσης τα παιδιά που θηλάζουν σίγουρα αναζητούν τον μαστό, πιο συχνά κατά την διάρκεια της οδοντοφυΐας.

Εάν το βρέφος είναι πολύ ανήσυχο, σπάνια μπορεί να χρειαστεί κάποιο παυσίπονο που περιέχει παρακεταμόλη, σύμφωνα πάντα με τις οδηγίες του παιδιάτρου.

Απογαλακτισμός βρέφους. Μετάβαση βρέφους σε στερεές τροφές. Αλεσμένες ή μικροτεμαχισμένες τροφές;

από togastav | Δεκ 9, 2020 | Γενικά

Το γάλα, ιδίως το μητρικό, είναι απαραίτητο για την ανάπτυξη του παιδιού και αποτελεί την αποκλειστική τροφή του μωρού από τη γέννησή έως και τον έκτο μήνα της ζωής του. Είναι επίσης βασική τροφή για τους μήνες που ακολουθούν και μαζί με τα γαλακτοκομικά προϊόντα προσφέρει μεγάλο όφελος στον οργανισμό, τόσο κατά την παιδική, όσο και κατά την εφηβική ηλικία. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας συστήνει αποκλειστικό θηλασμό για τους πρώτους έξι μήνες ζωής.
Από την ηλικία των 4-6 μηνών ξεκινά η είσοδος των στερεών τροφών στην διατροφή του βρέφους. Ο απογαλακτισμός είναι μια συναρπαστική στιγμή για τη μητέρα και το μωρό! Είναι ένα τεράστιο βήμα, σ’ ένα νέο κόσμο γευστικών δοκιμών! Οι μανούλες ανυπομονούν να ξεκινήσουν την χορήγηση στερεών τροφών στα μωρά τους! Δεν είναι όμως τόσο απλό όσο ακούγεται… αφού το βρέφος το μόνο που γνωρίζει είναι, πώς να πιπιλάει τη θηλή του μαστού της μητέρας του ή την τεχνητή θηλή του μπιμπερό. Μερικά βρέφη χρειάζονται χρόνο για να προσαρμοστούν στην σίτιση με στερεές τροφές. Ο απογαλακτισμός ξεκινά με σταδιακή μερική ή πλήρη αντικατάσταση γευμάτων γάλακτος.

Πότε είναι το βρέφος έτοιμο να ξεκινήσει την σίτιση με στερεές τροφές;

• Όταν έχει πλήρη στήριξη της κεφαλής και κάθεται με υποστήριξη.
• Όταν βάζει πράγματα στο στόμα του και τα επεξεργάζεται με την γλώσσα και τα ούλα του.
• Όταν έχει εξαφανιστεί το αντανακλαστικό προβολής της γλώσσας κατά τη σίτιση.
• Όταν δείχνει ενδιαφέρον και για άλλα φαγητά και αναγνωρίζει το κουτάλι.

Η συνήθης μέθοδος σίτισης που προτείνεται από τους παιδιάτρους είναι η χορήγηση με το κουτάλι, πολτοποιημένων τροφών και μετά τους 7-8 μήνες  η σταδιακή εισαγωγή ημιστερεών τροφών. Η υφή των τροφίμων συνιστάται σταδιακά να προσαρμόζεται στις αναπτυξιακές δυνατότητες του βρέφους που

μεγαλώνει και οι αλεσμένες τροφές σταδιακά να αντικαθίστανται από ψιλοκομμένες και εν συνεχεία από μικρά κομμάτια, που το βρέφος θα μπορεί να πιάσει και με τα χέρια του και να καταναλώσει μόνο του.

Μέχρι τους 12- 14 μήνες ζωής, συνιστάται να έχει σταματήσει η πολτοποίηση των τροφών. Έτσι τα μωρά είναι καλό να ξεκινήσουν να τρώνε λιγότερο αλεσμένες τροφές ήδη από τους  7 – 8 μήνες, ενώ η διαδικασία καλό θα ήταν να έχει ολοκληρωθεί μέχρι τους  12- 14 μήνες. Είναι σημαντικό οι γονείς να μαθαίνουν να αναγνωρίζουν και να ανταποκρίνονται στα σημάδια πείνας και κορεσμού του βρέφους. Οπωσδήποτε λοιπόν, η σίτιση με αλεσμένες τροφές πρέπει να έχει σταματήσει εντελώς στους 18 μήνες ζωής και να έχει αντικατασταθεί με μικροτεμαχισμένες τροφές. Μετά από αυτήν την ηλικία τα αλεσμένα τρόφιμα, δεν προσφέρουν τίποτα και πρέπει το μικρό νήπιο να τρώει τις ίδιες τροφές σε σχηματιστή μορφή και με ενθάρρυνση, να τρώει μόνο του. Η παράταση της πολτοποίησης έχει διαπιστωθεί ότι αυξάνει την πιθανότητα εμφάνισης προβλημάτων μάσησης και κατάποσης των στερεών τροφών, γεγονός που θα δυσκολέψει σημαντικά τη μετάβαση του παιδιού στο φαγητό της υπόλοιπης οικογένειας.

H υπερβολική εμμονή στα αλεσμένα και ο μη έλεγχος της πρόσληψης τροφής από το βρέφος και το νήπιο μπορεί να οδηγήσουν σε στέρηση δεξιοτήτων γνωστικής αντίληψης, γλωσσικής ανάπτυξης και επικοινωνίας, λεπτής κινητικότητας και συνεργασίας – συντονισμού χεριού, ματιού  και σύλληψης αντικειμένων. Επιπλέον μπορεί να προδιαθέτει κάποια παιδιά σε υπερφαγία και παχυσαρκία, ενώ άλλα μπορεί να παρουσιάσουν δυσκολίες σίτισης, άρνηση φαγητού και περιορισμένο εύρος τροφών και γεύσεων. Επίσης η επιμονή στην χορήγηση αλεσμένων τροφών  μπορεί να αφαιρεί την χαρά της εξερεύνησης από τα μικρά παιδιά και τους γονείς τους και να μετατρέπει μια καθημερινή φυσιολογική και ευχάριστη διαδικασία σε πεδίο μάχης και πηγή διαρκούς και αναίτιου άγχους.

 Ας δούμε κάποια tips για να σταματήσουμε την πολτοποίηση των τροφών:

Στην αρχή το μόνο που έχουμε να κάνουμε είναι να αλέθουμε για λιγότερη ώρα. Αργότερα, μπορούμε να δοκιμάσουμε να κάνουμε την μισή ποσότητα φαγητού πουρέ και την άλλη μισή να την λιώνουμε με το πιρούνι και κατόπιν να ανακατεύουμε τις δύο υφές. Στην συνέχεια μπορούμε να αρχίσουμε να λιώνουμε την μαγειρεμένη τροφή μόνο με πιρούνι.

Κάποιες κατηγορίες τροφίμων που είναι πιο σκληρές (π.χ. το κρέας) μπορούμε να συνεχίζουμε να τις αλέθουμε ώστε να μην  δυσκολεύουμε το παιδί υπερβολικά,  μέχρι να συνηθίσει τις νέες υφές και να μάθει να μασάει. Τέλος, όταν το παιδί είναι δεκτικό, μπορούμε να ξεκινήσουμε με μικρές μαλακές μπουκίτσες, όπως κομματάκια μπανάνας ή βρασμένου καρότου.

Τα τελευταία χρόνια έχει γίνει πολύ μεγάλη συζήτηση για την μέθοδο  Baby–led Weaning  (για συντομία BLW).Τι είναι αυτή η μέθοδος;  Με τον όρο Baby-led-weaning εννοούμε την εισαγωγή στερεών τροφών, μη αλεσμένων, στη διατροφή του μωρού, από την ηλικία των 6 μηνών, αφήνοντας στο ίδιο την πρωτοβουλία να φάει με τα χεράκια του ό,τι επιθυμεί από την τροφή που του προσφέρεται.

Σύμφωνα με την προσέγγιση Baby-led-weaning, τα περισσότερα μωρά είναι έτοιμα να αρχίσουν να πειραματίζονται με τις στερεές τροφές από την ηλικία των έξι μηνών περίπου. Οι υποστηρικτές της θεωρίας επισημαίνουν ότι με το δεδομένο πως τα μωρά θέλουν να ανακαλύψουν τον κόσμο που τα περιβάλλει, αυτή η μέθοδος τους δίνει την ευκαιρία να ανακαλύψουν τον κόσμο των στερεών τροφών. Έτσι η περιέργεια και όχι η πείνα παρακινεί τα μωρά να κάνουν  την μετάβαση στις στερεές τροφές

Ποιες τροφές συνιστώνται σε αυτήν την μέθοδο;

Αρχικά τα φρούτα και τα λαχανικά είναι οι ιδανικές τροφές για την εφαρμογή αυτής της μεθόδου. Τα πιο σκληρά τρόφιμα πρέπει να μαγειρεύονται ελαφρώς, έτσι ώστε να είναι αρκετά μαλακά για να μασηθούν. Το κρέας αρχικά είναι καλύτερο να προσφέρεται ως ένα μεγάλο κομμάτι, για να το εξερευνούν και να ρουφούν τα υγρά του. Όταν το μωρό μπορεί να καταφέρει να πιάνει και να αφήνει χούφτες με τροφές, ο κιμάς είναι μια πολύ καλή επιλογή.

Ας δούμε όμως τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα αυτής της μεθόδου:

Πλεονεκτήματα:

• Τα βρέφη που ταΐζονται μόνα τους κατά την μετάβαση από την υγρή στην στερεή τροφή, δεν γίνονται υπέρβαρα νήπια. Περιορίζεται η υπερφαγία και προλαμβάνεται η παιδική παχυσαρκία.
• Βρέφη που παίρνουν από την αρχή πρωτοβουλία στο φαγητό γίνονται πιο ικανά να ελέγχουν την όρεξή τους και δοκιμάζουν περισσότερα είδη τροφίμων.
• Τα βρέφη που ανακαλύπτουν μόνα τους τα τρόφιμα, χαίρονται το τραπέζι ως ευχάριστη διαδικασία πρωτοβουλίας και μάθησης. Η διαδικασία αυτή συντελεί στην ψυχοκινητική ωρίμανση του παιδιού. Μπορεί να φαίνεται ότι το μωρό απλά παίζει στο καρεκλάκι του και δεν τρώει, ή απλά πετάει πράγματα κάτω, αλλά εκείνη την στιγμή το μωρό μαθαίνει από αυτές του τις ενέργειες. Αυτές οι καθημερινές συμπεριφορές μπορεί να βοηθούν βρέφη και νήπια να χτίσουν το λεξιλόγιό τους από μικρή ηλικία και η πρώιμη γλωσσική ανάπτυξη έχει συνδεθεί με καλύτερη γνωστική ανάπτυξη και λειτουργία. Οι γονείς οφείλουν να συμμετέχουν σε αυτήν την διαδικασία και πρέπει να έχουν ρόλο να εμπλουτίζουν και να πηγαίνουν ένα βήμα παραπέρα αυτές τις εμπειρίες του τραπεζιού. Πρέπει να ενθαρρύνουν τις πρωτοβουλίες του βρέφους στο φαγητό και να μην τις αποτρέπουν για την ευκολία τους ή για να μετράνε πόσα γραμμάρια έφαγε το παιδί τους ή για να τελειώνει το βρέφος γρήγορα το φαγητό του και να προχωράνε στις δουλειές τους.

Μειονεκτήματα:

• Σε κάποια βρέφη, που ίσως δεν μπορούν να καταναλώσουν σημαντικές ποσότητες τροφής από την αρχή της πρακτικής της μεθόδου, ή έχουν κάποιους προδιαθεσικούς παράγοντες, όπως χαμηλό βάρος, προωρότητα κλπ, μπορεί να οδηγήσει σε ελλείμματα βιταμινών και ιχνοστοιχείων, όπως ο σίδηρος. Το baby led weaning λοιπόν έχει ελαφρά αυξημένο κίνδυνο να γίνει το παιδί λιποβαρές. Είναι σημαντικό να επιλέγονται από την αρχή τροφές πλούσιες σε σίδηρο και να γίνεται τακτική παρακολούθηση του παιδιού ως προς την ανάπτυξή του.
• Η μέθοδος εξαρτάται από τον πλούτο του οικογενειακού τραπεζιού, που στις περισσότερες περιπτώσεις είναι ικανοποιητικός. Σε κάποιες όμως οικογένειες, μπορεί να μην υπάρχει επαρκής τροφή ή επαρκής ποιότητα τροφής ή κατά επιλογή να είναι αμιγώς χορτοφαγική, οπότε μπορεί το βρέφος να κινδυνεύει με ανεπαρκή σίτιση. Επίσης η επιτυχία της μεθόδου εξαρτάται από την υπευθυνότητα των γονιών και την τακτική προσφορά τροφής, οπότε σε λίγες περιπτώσεις που η υπευθυνότητα είναι χαμηλή, το βρέφος μπορεί να μην σιτίζεται επαρκώς.
• Τέλος ο φόβος του πνιγμού αποτελεί το μόνιμο άγχος γονιών και επαγγελματιών υγείας που συνοδεύει την εφαρμογή αυτής της μεθόδου. Ο κίνδυνος πνιγμού είναι πάντα υπαρκτός, γι’ αυτό είναι φρόνιμο οι γονείς να συμβουλευτούν τον παιδίατρό τους, σχετικά με τις πρώτες βοήθειες σε  περίπτωση πνιγμού, αν αποφασίσουν να εφαρμόσουν το Baby-led Weaning.

Ποιες είναι οι προϋποθέσεις για την εφαρμογή αυτής της μεθόδου;

Το Baby-led Weaning απαιτεί κάποιες προϋποθέσεις για να ξεκινήσει η εφαρμογή του. Απαιτεί στήριξη της κεφαλής και σε μεγάλο βαθμό του κορμού. Θα πρέπει δηλαδή το μωρό να μπορεί να κάθεται σχεδόν σταθερά στο καρεκλάκι του και ακόμα καλύτερα χωρίς να χρειάζεται να στηρίζει την πλάτη του – γεγονός που καθιστά το Baby-led Weaning πιο ασφαλές και αποτελεσματικό μετά την ηλικία των 8 μηνών. Επίσης το βρέφος πρέπει να δείχνει ότι θέλει να φάει, να ανοίγει το στόμα του μόλις πλησιάσουμε το κουτάλι ή την τροφή και φυσικά πρέπει να φέρνει την τροφή που συλλαμβάνει στο στόμα. Υπάρχουν βρέφη που λιώνουν την τροφή με τα χέρια τους και την πετούν χωρίς να την δοκιμάζουν.

Πόσο όμως έχει αποδειχθεί επιστημονικά η ασφάλεια της μεθόδου, του baby led weaning;

Υπάρχουν ήδη μελέτες που συνδέουν το baby led weaning με ελαφρά αυξημένο κίνδυνο να γίνει το παιδί λιποβαρές .Επίσης θα πρέπει να υπάρξουν μεγάλες μελέτες που να εξετάσουν την συχνότητα πνιγμονής, πνιγμού και πνευμονίας από εισρόφηση, σε παιδιά που μπαίνουν στις στερεές τροφές με το baby led weaning, συγκριτικά με εκείνα που ξεκινούν με αλεσμένα.

Σε περίπτωση που επιθυμείτε να υιοθετήσετε τη μέθοδο baby-led weaning, λάβετε υπόψιν τις ακόλουθες συμβουλές:

• Συνήθως η καταλληλότερη ώρα είναι όταν τρώει όλη η οικογένεια.  Η σίτιση με όλη την οικογένεια δίνει την αίσθηση ότι τρώει το ίδιο φαγητό με όλους, χωρίς περιορισμό και παράλληλα η πρόκληση καινούργιων γεύσεων και διαφόρων ειδών φαγητού δίνει το έναυσμα της δοκιμής.
• Βεβαιωθείτε ότι το βρέφος σας είναι σε θέση να αρχίσει να τρώει όταν είναι ψυχοκινητικά έτοιμο.  Συγκεκριμένα κάθεται με στήριξη, βάζει τα χέρια στο στόμα, δείχνει ενδιαφέρον για το φαγητό και δεν εμφανίζει το αντανακλαστικό εξωθήσεως της γλώσσας (δηλαδή μπορεί να καταπίνει χωρίς να βγάζει έξω τη γλώσσα και να απωθεί το φαγητό).
• Δώστε ποικιλία τροφών κατάλληλων για την ηλικία του μωρού σας χωρίς πρόσθετη ζάχαρη και αλάτι. Τρόφιμα που έχουν από μόνα τους «φυσική λαβή» ή σχήμα καμπύλης για να μπορεί το βρέφος να το κρατεί καλύτερα είναι πιο εύκολη επιλογή.  Με αυτό τον τρόπο λαμβάνει το φαγητό με τον αντίχειρα και το δείκτη και αρχίζει να τρώει και να το απολαμβάνει.
• Μερικά ενδεικτικά κατάλληλα τρόφιμα για το βρέφος σας είναι: ψημένα πράσινα λαχανικά όπως μπρόκολο, μαρούλι, σπανάκι, μαγειρεμένο κρέας, όσπρια, αυγά, μακαρόνια, μπανάνα, πατάτα, καρότο καλά μαγειρεμένο.

Το Baby-led Weaning είναι τελικά μόδα ή ανάγκη;

Το Baby-led Weaning, η καθοδηγούμενη, δηλαδή, από το βρέφος εισαγωγή στις στερεές τροφές είναι μόδα, αλλά έχει συγκεκριμένα οφέλη στην πράξη. Η απάντηση λοιπόν βρίσκεται κάπου στη μέση. Το Baby-led Weaning έχει πάρει διαστάσεις εναλλακτικής πρακτικής για την οποία μπορεί να καυχιούνται κάποιοι γονείς, χωρίς να κατανοούν ότι η πρακτική αυτή ακολουθείται κυρίως για την ανάπτυξη της βούλησης του βρέφους. Ο άνθρωπος εξερευνά αρχικά μέσω του στόματος. Σε αυτή τη χρονική φάση ούτε περπατά, ούτε μιλά. Συνεπώς ο μόνος τρόπος να ανακαλύψει το καθετί είναι να το πιάσει, να εκτιμήσει την υφή και τη δομή του και στη συνέχεια να το βάλει στο στόμα, αξιολογώντας πάλι τις διαστάσεις του και βέβαια τη γεύση του. Πρόκειται λοιπόν  για ένα από τα πρώτα βήματα ανεξαρτησίας του ανθρώπου. Ο γονιός μεταδίδει στο παιδί του ότι μπορεί να επιλέξει το ίδιο τι θα φάει, ανάλογα με αυτό που του αρέσει. Επιπλέον το παιδί κατανοεί πως το φαγητό είναι δική του επιλογή και η κατάποση κατάκτησή του. Το Baby-led Weaning είναι ένας τρόπος να αγαπήσει το παιδί το φαγητό, μιας και αυτό γίνεται εξερεύνηση και παιχνίδι.

Τελικά υπάρχει απάντηση στο ερώτημα αλεσμένες ή μικροτεμαχισμένες τροφές κατά την είσοδο των τροφών στην βρεφική διατροφή;

Η προσωπική μου απάντηση στο ερώτημα αυτό, είναι ότι γενικά η σωστή μάσηση είναι θέμα μάθησης που μπορεί να ξεκινήσει από 6 μηνών. Πρέπει να ξεκινάμε με την εισαγωγή αλεσμένων τροφών με μορφή πουρέ για να μην υπάρξουν διατροφικά ελλείματα και να επιτυγχάνεται η επιθυμητή πρόσληψη βάρους. Ταυτόχρονα όμως, κατά την ώρα του οικογενειακού τραπεζιού πρέπει να προσφέρονται μικρές, μαλακές μικροτεμαχισμένες ¨πατημένες¨ μπουκίτσες, πάντα με προφυλάξεις και συνεχή επίβλεψη, αυξανόμενες σε ποιότητα και ποσότητα με την πάροδο της ηλικίας. Ξεκινάμε με λαχανικά και φρούτα και μεγαλώνοντας προσφέρουμε και άλλα τρόφιμα πηγαίνοντας από τα πιο μαλακά στα πιο σκληρά.

Οι γονείς  πρέπει να ξεκινούν από νωρίς να δίνουν εκπαιδευτικές ευκαιρίες μάθησης στη μάσηση μη αλεσμένων τροφών, υπό επίβλεψη στα βρέφη τους,  στους πρώτους  6 με 14 μήνες της ζωής τους. Η έγκαιρη έκθεση σε τρόφιμα με σταδιακά αυξανόμενη σύσταση και η ενθάρρυνση της πρωτοβουλίας του παιδιού στο φαγητό, απομακρύνει τον κίνδυνο του πνιγμού και μαθαίνει το παιδί να τρώει χωρίς να πνίγεται. Με άλλα λόγια, το “δεν δίνω μη αλεσμένα γιατί αν δώσω θα πνιγεί” μετά τους 12 μήνες ζωής,  είναι ένας φαύλος κύκλος που μεταφράζεται ως “πνίγεται με μη αλεσμένα, γιατί δεν του έχω δώσει κατάλληλες υπό επίβλεψη ευκαιρίες μάθησης της μάσησης όταν έπρεπε”. Όταν ένα μωρό από 7 μηνών και έπειτα, του δίνεται η δυνατότητα να ελέγξει με τα χέρια και τα μάτια του την τροφή του, να την περιεργαστεί με τις αισθήσεις του αφής, όρασης, γεύσης και όσφρησης, να πάρει μια μπουκιά και να την περιεργαστεί στο στόμα του, να την φτύσει μετά από λίγο αν θέλει, ή να την καταπιεί όταν μπορεί, τότε μαθαίνει να μασάει και να τρώει. Αντίθετα, ένα βρέφος που 18 μηνών τρώει πάντα φαγητό αλεσμένο και ξαφνικά του προσφέρεται ένα κομμάτι τροφής ακόμη και μαλακής, αυτό πνίγεται και καταφεύγει σε έμετο. Γενικά η σοβαρή πνιγμονή και η εισρόφηση συμβαίνουν πολύ πιο σπάνια σε παιδάκια που τους έχει επιτραπεί έγκαιρα να μασήσουν μη αλεσμένα τρόφιμα. Η καθυστέρηση στην ψυχοκινητική ωρίμανση αυτού του τομέα,  αυξάνει τους κινδύνους πνιγμονής.

Όποιον τρόπο όμως και αν διαλέξουμε για την σίτιση  των βρεφών πρέπει να θυμόμαστε ότι: τα βρέφη έχουν έμφυτη  προτίμηση για τις γλυκές και αλμυρές γεύσεις και παρουσιάζουν απέχθεια προς την πικρή γεύση. Αυτές οι προδιαθέσεις μπορούν να τροποποιηθούν με την επαναλαμβανόμενη πρόωρη έκθεση στη γεύση ορισμένων λαχανικών. Ένα βρέφος μπορεί να χρειαστεί να γευτεί 8 -10 φορές μία τροφή πριν την αποδεχθεί.